Ý nghĩa chiến lược của dự án đường sắt tốc độ cao

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam là một trong ba dự án trọng điểm bậc nhất trong thế kỷ XXI của đất nước ta (cùng với đường bộ cao tốc Bắc – Nam và sân bay quốc tế Long Thành). Khi hoàn thành, dự án sẽ: Kết nối hai đầu đất nước trong thời gian ngắn kỷ lục, thúc đẩy lưu thông hàng hóa, dịch vụ, con người; giảm áp lực cho đường bộ, đường hàng không, bảo đảm cân bằng hệ thống vận tải đa phương thức; tạo cú hích cho phát triển kinh tế, đặc biệt là các tỉnh có tuyến đi qua.

Thanh Hóa – với diện tích hơn 11.000 km², dân số trên 3,7 triệu người, là tỉnh có địa bàn rộng, địa hình đa dạng từ miền núi, trung du, đồng bằng đến ven biển. Đường sắt tốc độ cao đi qua Thanh Hóa sẽ tạo động lực phát triển công nghiệp, dịch vụ, du lịch của tỉnh; kết nối vùng Bắc Trung Bộ với Hà Nội và vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc; rút ngắn khoảng cách, xóa nhòa rào cản địa lý, đưa Thanh Hóa trở thành “cầu nối chiến lược” giữa hai miền đất nước.

Quy mô tác động – thách thức chưa từng có trong công tác GPMB

Theo tính toán, đoạn qua Thanh Hóa có 586,47ha đất bị ảnh hưởng (trong đó 91,3ha đất ở; 495,17ha đất nông nghiệp và đất khác); 2.074 hộ dân phải di dời, tái định cư tại 39 khu tái định cư; 34 công trình công cộng (trường học, cơ quan, nghĩa trang, hạ tầng kỹ thuật…) phải di dời, bố trí lại. Đây là khối lượng công việc khổng lồ, chưa từng có trong tiền lệ về giải phóng mặt bằng trên địa bàn tỉnh. Chỉ riêng việc xây dựng 39 khu tái định cư với diện tích 287,14ha, tổng kinh phí 3.752 tỷ đồng đã là một “siêu dự án trong lòng siêu dự án”. Trong khi đó, Thời gian gấp rút: phải hoàn thành hạ tầng các khu tái định cư chậm nhất vào tháng 9/2026, bàn giao cơ bản mặt bằng trước tháng 12/2026 và hoàn tất toàn bộ công tác GPMB trong quý I/2027. Nghĩa là chỉ còn chưa đầy hai năm rưỡi cho một nhiệm vụ vô cùng phức tạp.

Sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị

Ngay sau khi thành lập Ban Chỉ đạo, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Doãn Anh và Chủ tịch UBND tỉnh Đỗ Minh Tuấn đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện. Trên tinh thần coi công tác GPMB không chỉ là nhiệm vụ hành chính, mà là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của toàn tỉnh giai đoạn 2025 – 2027, Ban Chỉ đạo cấp tỉnh do Bí thư Tỉnh ủy làm Trưởng ban, Chủ tịch UBND tỉnh làm Phó Trưởng ban Thường trực, thể hiện sự thống nhất, xuyên suốt trong chỉ đạo; các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy được phân công trực tiếp phụ trách, theo dõi địa bàn; chế độ báo cáo tiến độ, kiểm tra giám sát được thiết lập nghiêm ngặt.

Tiến độ triển khai – kết quả bước đầu

Đến nay, tỉnh đã oàn thành xây dựng hạ tầng 1 khu tái định cư tại thôn Mỹ Phong, xã Công Chính, huyện Nông Cống; 5 khu đã phê duyệt thiết kế, đang GPMB; 5 khu đã hoàn thành lập quy hoạch chi tiết, chuẩn bị triển khai dự án; 26 khu đang lập quy hoạch chi tiết; 2 khu đang lấy ý kiến nhân dân về vị trí xây dựng. Mặc dù khối lượng công việc còn đồ sộ, song tiến độ này cho thấy Thanh Hóa đã chủ động vào cuộc, không để tình trạng chậm trễ, ỷ lại.

Tinh thần chỉ đạo – “lấy dân làm gốc”

Nhận định những khó khăn, thử thách từ khối lượng GPMB quá lớn, liên quan đến hàng nghìn hộ dân, hàng trăm hecta đất, hàng chục công trình công cộng; nguồn vốn tái định cư cần huy động lớn, trong khi ngân sách còn hạn chế; nguy cơ phát sinh khiếu kiện, tranh chấp đất đai nếu công tác đền bù, hỗ trợ, tái định cư không minh bạch, công bằng; thời gian gấp rút, yêu cầu tiến độ khắt khe, không cho phép sai sót; Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Doãn Anh nhiều lần nhấn mạnh: Giải phóng mặt bằng phải gắn với chăm lo đời sống nhân dân, coi chỗ ở mới của người dân phải bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ; công tác tái định cư phải đi trước một bước, tạo sự đồng thuận, tránh tình trạng dân đến nơi ở mới mà hạ tầng chưa hoàn thiện; mọi chính sách bồi thường, hỗ trợ, TĐC phải công khai, minh bạch, đúng pháp luật, không để xảy ra khiếu kiện kéo dài; tinh thần xuyên suốt: “Dân thuận thì việc thành, dân đồng thuận thì GPMB sẽ thần tốc”.

Ý nghĩa chính trị – xã hội to lớn

Công tác GPMB dự án đường sắt tốc độ cao không chỉ để thực hiện một dự án hạ tầng, mà còn mang nhiều ý nghĩa: Khẳng định quyết tâm chính trị của Thanh Hóa trong thực hiện các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước; tạo niềm tin cho nhân dân, rằng mọi chính sách phát triển đều đặt lợi ích của dân làm trung tâm; lan tỏa tinh thần đoàn kết, đồng thuận, biến khó khăn thành động lực, biến thách thức thành cơ hội; góp phần đưa Thanh Hóa tiến nhanh trên con đường trở thành cực tăng trưởng mới của Bắc Trung Bộ.

Khi tuyến đường sắt tốc độ cao hoàn thành, Thanh Hóa sẽ trở thành một “điểm trung chuyển chiến lược”, gắn kết với Hà Nội, Nghệ An, các trung tâm công nghiệp – dịch vụ lớn; mở ra hàng loạt cơ hội về thu hút đầu tư công nghiệp, logistics, du lịch; kết nối nhanh các khu kinh tế Nghi Sơn, Lam Sơn – Sao Vàng, các khu công nghiệp với cả nước; đưa Thanh Hóa trở thành một cực phát triển mạnh của tam giác Hà Nội – Thanh Hóa – Nghệ An.

Công tác giải phóng mặt bằng cho dự án đường sắt tốc độ cao qua Thanh Hóa là một nhiệm vụ khổng lồ, là “cuộc thử lửa” đối với hệ thống chính trị, là thước đo năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện. Với việc Bí thư Tỉnh ủy trực tiếp làm Trưởng ban Chỉ đạo, Thanh Hóa đã thể hiện tinh thần quyết liệt, trách nhiệm và tiên phong. Tin tưởng rằng, với truyền thống đoàn kết, ý chí vươn lên và sự đồng thuận của nhân dân, Thanh Hóa sẽ hoàn thành thắng lợi công tác GPMB, góp phần đưa dự án đường sắt tốc độ cao thành hiện thực, mở ra tương lai phát triển phồn vinh, hiện đại, văn minh cho tỉnh nhà và đất nước.