Trong Kỳ họp thứ 32 HĐND tỉnh Thanh Hóa khóa XVIII tổ chức ngày 1/8/2025, một trong hai nghị quyết lớn được thông qua là Tờ trình sửa đổi Phụ lục V ban hành kèm theo Nghị quyết số 654/NQ-HĐND ngày 24/6/2025 về danh mục công trình, dự án phải thu hồi đất; chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, rừng sản xuất; và quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng – đợt 5, năm 2025. Quyết định này được đánh giá là bước đột phá về mặt pháp lý giúp tháo gỡ ách tắc lâu nay trong các dự án trọng điểm, đặc biệt trước yêu cầu đẩy nhanh tiến độ đầu tư công, thu hút đầu tư và phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn tỉnh.

Vấn đề đất đai – rừng từ trước đến nay vẫn là nút thắt lớn trong phát triển: chậm phê duyệt, thủ tục kéo dài, yêu cầu về trình tự pháp lý cao; đặc biệt là khi dự án đi qua khu vực có đất trồng lúa hoặc rừng sản xuất/ phòng hộ. Việc sửa đổi Phụ lục V – tức thay đổi danh mục các dự án được thu hồi đất hoặc chuyển mục đích – là cách tiếp cận trực tiếp nhằm cung cấp “đường ray pháp lý rõ ràng” cho chủ đầu tư, chính quyền địa phương và người dân cùng tham gia thực thi.

Tác động dự kiến – Từ chính sách đến hiệu quả thực thi

Ngay trong ngắn hạn, việc thông qua sửa đổi Phụ lục V giúp chủ đầu tư, các sở, ngành và UBND các huyện, thị xã có được căn cứ pháp lý rõ ràng để xác định dự án nào được phép thu hồi đất, chuyển đất trồng lúa, chuyển mục đích sử dụng rừng. Thủ tục cấp đất, xác định loại đất, điều chỉnh quy hoạch được rút ngắn: khi tên dự án nằm trong danh mục thì không phải chờ phê duyệt bổ sung; chỉ cần hoàn thiện các thủ tục liên quan (đền bù, kiểm đếm, bồi thường, chuyển đổi rừng).

Ảnh minh họa

Ví dụ, các dự án đường giao thông, khu công nghiệp, khu du lịch qua các huyện Thọ Xuân, Quảng Xương, Nông Cống… vốn bị đình trệ do đất lúa hoặc rừng sản xuất chưa được chuyển mục đích – nay sau sửa đổi danh mục có thể triển khai các bước tiếp theo sớm hơn. Người dân địa phương, chủ đầu tư phản ánh thủ tục GPMB (giải phóng mặt bằng) thường mất nhiều tháng, kể cả có phê duyệt quy hoạch thiết kế, nhưng không thể khởi công. Nghị quyết sửa đổi này giúp loại bỏ hoặc giảm thiểu “bóng ma thủ tục” và tăng tính dự báo cho chủ đầu tư.

Tạo động lực cho dự án phát triển – tăng trưởng GRDP

Trong trung hạn (1-2 năm), hiệu quả của quyết định sẽ thể hiện rõ qua: Tăng tiến độ khởi công và hoàn thiện các dự án động lực: đường cao tốc, hạ tầng khu công nghiệp, dịch vụ, du lịch… dự án sau khi đã có quyết định chủ trương và thủ tục chuyển mục đích đất – rừng sẽ được xử lý nhanh hơn, giảm thời gian chờ phê duyệt bổ sung, tiết kiệm chi phí. Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế – xã hội địa phương: khi các dự án hạ tầng được xây dựng nhanh, doanh nghiệp vào đầu tư mới, tạo việc làm, thu hút lao động, tăng thu ngân sách địa phương. Ổn định sinh kế – điều chỉnh môi trường: quan trọng hơn, khi đất rừng chuyển đổi cần có phương án trồng rừng thay thế, bồi thường, hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng, đảm bảo môi sinh không bị tổn hại lớn, hệ thống thủy lợi, nguồn nước, đa dạng sinh học được kiểm soát. Thanh Hóa trong các nghị quyết trước đã ghi nhận yêu cầu trồng rừng thay thế cho các dự án chuyển đổi rừng; nếu thực hiện tốt, sẽ làm giảm áp lực môi trường

Chuẩn hóa thể chế, trách nhiệm giải trình & phát triển bền vững

Dài hạn (3-5 năm trở lên) là thời điểm để quyết định về đất đai – rừng ăn sâu vào cơ chế phát triển: Chuẩn hóa quy trình pháp lý: mọi bước như phê duyệt quy hoạch, xác định loại đất, kiểm đếm, đền bù, trồng rừng thay thế, giao đất – cho thuê đất – chuyển mục đích phải minh bạch, có lịch trình công khai, rõ ràng trách nhiệm. Trách nhiệm giải trình: chủ đầu tư, chính quyền địa phương và cấp tỉnh khi phê duyệt/ thực thi dự án đều phải chịu trách nhiệm cụ thể. Nếu chậm trễ thì có biện pháp xử lý, có giám sát của HĐND.  Phát triển bền vững – hài hòa giữa kinh tế, môi trường, xã hội: đất rừng không bị khai thác quá mức; sinh kế người dân được đảm bảo; môi trường thiên nhiên được bảo vệ, đa dạng sinh học được duy trì; kế hoạch chuyển đổi đất, rừng phù hợp với quy hoạch quốc gia và tỉnh Thanh Hóa; các dự án động lực không chỉ tăng GRDP, mà còn nâng cao chất lượng sống người dân.

Việc sửa đổi Phụ lục V kèm theo Nghị quyết số 654/NQ-HĐND ngày 24/6/2025 tại Kỳ họp thứ 32 không chỉ mang lại cơ sở pháp lý vững chắc cho các dự án trọng điểm mà còn mở ra thời kỳ mới của sự minh bạch, hiệu lực trong quản lý đất đai – rừng. Thành công của quyết định này phụ thuộc vào cách thức thực thi: tốc độ giải phóng mặt bằng, tính đúng đắn trong đền bù và hỗ trợ người dân, sự giám sát từ HĐND, Đoàn ĐBQH và nhân dân. Nếu thực hiện nghiêm túc, Thanh Hóa sẽ vượt qua được nhiều nút thắt phát triển, tăng trưởng kinh tế được thúc đẩy, đời sống dân cư được nâng lên, môi trường được bảo vệ – thực sự là phát triển bền vững.