Xây dựng các “điểm đến xanh”
Khu Di tích lịch sử Lam Kinh (Thọ Xuân) những năm gần đây đang trở nên hấp dẫn du khách trong và ngoài nước bởi hình ảnh một điểm đến “Sạch sẽ, hấp dẫn, bản sắc, thân thiện”. Đến đây, du khách không chỉ được sống trong không gian văn hóa đặc biệt, ngược dòng về quá khứ - một thời kỳ hưng thịnh bậc nhất trong lịch sử các triều đại phong kiến mà còn được đắm mình trong cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp với không gian rừng tự nhiên rộng hàng trăm héc - ta, là nơi “cư trú” của nhiều loài thực vật quý hiếm.
Phó trưởng Ban Quản lý (BQL) Khu Di tích lịch sử Lam Kinh, Bùi Ánh Tuyết cho biết, việc xây dựng hình ảnh điểm đến “Sạch sẽ - hấp dẫn - bản sắc - thân thiện” là một trong những ưu tiên hàng đầu của BQL Khu Di tích lịch sử Lam Kinh. “Chúng tôi luôn nêu cao tinh thần, trách nhiệm trong công tác bảo vệ môi trường; bố trí hợp lý các thùng đựng rác, cắm biển khuyến cáo để người dân có ý thức hơn trong công tác giữ gìn vệ sinh môi trường. Đồng thời, ban hành nội quy, quy định cụ thể về phòng chống cháy nổ, bảo vệ rừng; phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương trong việc tuyên truyền, giáo dục, vận động người dân quanh khu vực di tích thực hiện tốt các quy định về bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên”.
Còn đối với huyện Bá Thước, trong những năm gần đây du lịch sinh thái cộng đồng tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông ngày càng phát triển mạnh mẽ. Nhiều điểm đến du lịch nằm trong vùng lõi và vùng đệm của Pù Luông đã được hình thành. Nhằm hạn chế những tác động tiêu cực từ hoạt động du lịch đến hệ sinh thái rừng tự nhiên, chính quyền địa phương và BQL Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông luôn chú trọng công tác bảo vệ rừng, bảo tồn sự đa dạng sinh học tại đây. Tuy nhiên, khác với các khu bảo tồn thiên nhiên khác, tại đây không di dời người dân ra khỏi khu bảo tồn mà để người dân cùng sinh sống và tham gia bảo vệ môi trường, bảo tồn thiên nhiên.
Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Bá Thước Lò Văn Thắng: “Quan điểm của huyện là tuyệt đối không đầu tư xây dựng theo hướng bê tông hóa, phá vỡ cảnh quan tự nhiên. Đồng thời, quá trình phát triển du lịch sinh thái phải tuân thủ phương châm hài hòa nhu cầu của hiện tại và tương lai, nhằm bảo tồn, tái tạo và phát triển được tài nguyên tự nhiên, giữ gìn và phát huy được bản sắc văn hóa dân tộc truyền thống. Huyện kiên quyết xử lý dứt điểm các trường hợp đầu tư không đúng quy hoạch và tôn chỉ mục đích phát triển du lịch, gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và tài nguyên thiên nhiên”.
Một góc Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, huyện Bá Thước, Thanh Hóa
Để du lịch phát triển bền vững, việc tạo dựng được môi trường du lịch xanh - sạch - đẹp - thân thiện là một trong những giải pháp quan trọng. Những năm qua TP. Sầm Sơn luôn quan tâm, thực hiện tốt công tác bảo đảm vệ sinh môi trường. Theo đó, đối với các tuyến phố hoạt động du lịch, TP thực hiện quét và thu gom rác vỉa hè, lòng đường 3 lần/ngày; duy trì tour nhặt rác trong đó có dùng phương tiện xe đạp, công nhân mặc đồng phục đi theo đoàn kết hợp với công tác tuyên truyền. Đối với khuôn viên bãi biển, duy trì nhặt, thu gom rác thực hiện từ 1 giờ đêm đến 5 giờ sáng và nhắc nhở du khách chấp hành quy định về bảo vệ môi trường. Tại các tuyến phố chính thực hiện quét dọn, thu gom rác 2 lần/ngày; các tuyến đường còn lại thực hiện quét, thu gom rác vỉa hè, lòng đường, duy trì vệ sinh ngõ xóm 1 lần/ngày. Thành phố cũng yêu cầu đối với lái xe, công nhân thu gom tuyệt đối không để rác thải, nước rỉ rác rơi vãi ra đường, không gây ồn ào tránh ảnh hưởng đến du khách. Ngoài ra, các bãi tắm và trục đường chính đã lắp đặt các thùng rác đúng quy cách, phù hợp với việc chứa và phân loại rác, thuận tiện cho việc thu gom và để rác thải của người dân và du khách;…Với cách làm ấy, du lịch Thanh Hóa đã, đang dần phát triển nhiều điểm đến xanh, tuyến du lịch xanh hấp dẫn du khách.
Không đánh đổi môi trường
Thực tế, Thanh Hóa là địa phương có nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên tương đối giàu có, tập trung chủ yếu tại Vườn Quốc gia Bến En và 3 Khu Bảo tồn thiên nhiên là Pù Luông, Pù Hu, Xuân Liên, nằm trải rộng trên địa bàn các huyện miền núi, nơi có khí hậu mát mẻ, trong lành, hệ sinh thái rừng nguyên sinh, núi đá vôi, hang, động, sông, hồ phong phú và đa dạng. Cùng với đó là truyền thống văn hóa đồng bào các dân tộc thiểu số thể hiện trong nếp sinh hoạt, ẩm thực, âm nhạc, làng nghề... Đây là cơ sở quan trọng để du lịch Thanh Hóa có thể nhanh chóng tiệm cận xu hướng “du lịch xanh” hiện nay. Và thực tế, tỉnh Thanh Hóa đã bước đầu khai thác “vốn quý” thiên nhiên bằng việc xây dựng sản phẩm nghỉ dưỡng núi, kết hợp ngắm cảnh thiên nhiên, trải nghiệm đời sống và văn hóa bản địa tại Pù Luông, Xuân Liên, Bến En.
Tổ chức Du lịch thế giới (UNWTO) đã chỉ ra rằng, một nền du lịch muốn bền vững phải sử dụng tốt các tài nguyên du lịch, nhất là tài nguyên thiên nhiên, với việc duy trì quá trình sinh thái thiết yếu, cũng như duy trì di sản thiên nhiên và đa dạng sinh học tự nhiên. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc, phát triển du lịch dựa vào thiên nhiên phải hướng tới bảo vệ môi trường sống một cách tốt nhất cho cả con người và hệ sinh thái tự nhiên. Điều này cũng đồng nghĩa với việc, xây dựng các sản phẩm du lịch dựa vào thiên nhiên phải tiệm cận đến các giá trị của “du lịch xanh” - du lịch bền vững, du lịch có trách nhiệm.
Tuy vậy, việc phát triển du lịch sinh thái dựa vào khai thác tài nguyên thiên nhiên cần phải làm một cách cẩn trọng. Thực tế đã có nhiều ví dụ cho thấy việc khai thác “nóng” hay tăng trưởng “nóng” du lịch sinh thái ở một số địa phương trong nước đã đe dọa đến tính bền vững của môi trường tự nhiên và đa dạng sinh học. Bởi về bản chất, du lịch sinh thái bị giới hạn về biên độ phát triển. Nghĩa là, không phải cứ đón được càng nhiều khách càng tốt; mà ngược lại, lượng khách vượt quá khả năng “chứa” của điểm đến sẽ tạo sức ép lên môi trường sinh thái và môi trường văn hóa. Trong những năm gần đây, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, kế hoạch, đề án, về phát triển du lịch, trong đó quan điểm nhất quán của tỉnh là “không đánh đổi môi trường”, phát triển du lịch phải hướng tới sự bền vững, đảm bảo hài hòa giữa mục tiêu kinh tế với mục tiêu xã hội, gìn giữ những giá trị truyền thống, văn hoá lịch sử, bảo vệ môi trường, an ninh trật tự, bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước - doanh nghiệp - người dân. Ưu tiên phát triển 3 loại hình sản phẩm có thế mạnh gồm: Du lịch biển, du lịch sinh thái cộng đồng, du lịch di sản văn hóa, tâm linh.
Phát biểu tại lễ công bố biểu trưng du lịch Thanh Hóa; phát động chương trình kích cầu du lịch năm 2023 và đón khách du lịch quốc tế đến Thanh Hóa, Chủ tịch UBND tỉnh Đỗ Minh Tuấn cho biết, các cấp chính quyền, tổ chức đoàn thể, doanh nghiệp du lịch và người dân Thanh Hóa cam kết quyết tâm xây dựng Thanh Hóa trở thành điểm đến an toàn, thân thiện và hấp dẫn. Việc tỉnh Thanh Hóa công bố biểu trưng du lịch và khẩu hiệu “Du lịch Thanh Hóa - Hương sắc bốn mùa”, cho thấy tỉnh Thanh Hóa sẽ chủ động đón khách bằng một nền tảng “du lịch xanh”, vừa bảo đảm các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra về số khách, doanh thu, nhưng vẫn bảo đảm một môi trường du lịch hài hòa, ổn định theo tiêu chí “xanh” suốt bốn mùa. Du lịch Thanh Hóa đang hòa mình vào dòng chảy du lịch Việt Nam, đúng như tinh thần mà Thủ tướng Chính phủ yêu cầu.
(Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện)