Theo chương trình Phiên họp thứ 21, ngày 20/3/2023, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tòa án và viện kiểm sát. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên chất vấn.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và các Phó Chủ tịch Quốc hội chủ trì phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Phiên họp thứ 21 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
Dự phiên chất vấn tại điểm cầu nhà Quốc hội có các đồng chí: Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước; Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương; Trần Lưu Quang, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ.
Các đồng chí lãnh đạo Đảng, nhà nước dự phiên chất vấn
Dự tại điểm cầu Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa có các đồng chí: Lại Thế Nguyên, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa; Mai Văn Hải, Tỉnh ủy viên, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh; Nguyễn Quang Hải, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh; Đầu Thanh Tùng, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; các ĐBQH tỉnh Thanh Hóa đang công tác tại địa phương; đại diện lãnh đạo Ủy ban MTTQ tỉnh và một số ban, sở, ngành cấp tỉnh có liên quan.
Các đại biểu dự phiên chất vấn tại điểm cầu Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa
Phát biểu khai mạc phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội cho biết, thực hiện quy định của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, chương trình giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trên cơ sở tổng hợp ý kiến của các Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội, xuất phát từ tình hình thực tiễn và thống kê hoạt động chất vấn thời gian qua, tại phiên họp này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định tổ chức chất vấn và trả lời chất vấn đối với các nhóm vấn đề thuộc hai lĩnh vực tòa án và kiểm sát.
Phiên chất vấn và trả lời chất vấn được kết nối trực tuyến đến với 62 tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương, các tòa án, viện kiểm sát các tỉnh/thành phố, Tòa án nhân dân cấp cao, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao, tòa án quân sự… Phiên chất vấn và trả lời chất vấn cũng được truyền hình trực tiếp để Nhân dân và cử tri cả nước theo dõi.
Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ: Đối với ngành Tòa án, đây là cơ quan xét xử thực hiện quyền tư pháp, có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ XHCN, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức cá nhân. Trong thời gian qua, mặc dù số lượng các loại vụ án phải thụ lý giải quyết tăng nhiều và có tính chất ngày càng phức tạp, trong khi số lượng biên chế được giao không tăng thêm, chất lượng biên chế còn có mặt chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Nhưng với tinh thần, trách nhiệm cao, nỗ lực lớn của cán bộ, công chức ngành Tòa án Nhân dân, chất lượng, hiệu quả, công tác xét xử của các tòa án ngày càng được nâng lên. Bên cạnh đó, vẫn còn những tồn tại, hạn chế, mà nổi lên là vẫn còn một số vụ án giải quyết quá thời hạn luật định do nguyên nhân chủ quan, tỷ lệ bản án quyết định hành chính bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan chưa đạt chỉ tiêu của Quốc hội đề ra… Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị các vị đại biểu Quốc hội trên cơ sở nhìn thẳng vào các hạn chế để tìm ra những giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng công tác của ngành tòa án.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu khai mạc phiên chất vấn
Đối với ngành Kiểm sát Nhân dân, Chủ tịch Quốc hội cho biết, với hoạt động đặc thù thực hiện nhiệm vụ thực hiện quyền công tố và kiểm sát điều tra, ngành đã không ngừng phấn đấu hoàn thành ngày càng tốt hơn trọng trách mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó. Hơn 10 năm qua, với khối lượng công việc phải thực hiện tăng lên gấp đôi, yêu cầu pháp luật ngày càng cao, chế độ chính sách, cơ sở vật chất còn hạn chế. Nhưng với phương châm đoàn kết, đổi mới, trách nhiệm, kỷ cương, thực chất, hiệu quả, liêm chính vượt khó, chuyên nghiệp, toàn ngành đã thực hiện nhiệm vụ khá toàn diện trên tất cả các mặt. Tuy nhiên vẫn còn xảy ra một số tồn tại, hạn chế như trường hợp tòa án trả hồ sơ để yêu cầu khởi tố tội phạm mới và người phạm tội mới, đình chỉ vụ án, đình chỉ quyết định khởi tố bị can do không có sự việc phạm tội hoặc hành vi không cấu thành tội phạm, tỉ lệ kháng nghị phúc thẩm án hành chính, kháng nghị giám đốc thẩm án dân sự chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội đề ra….
Để đảm bảo hiệu quả của phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị các đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề; tranh luận một cách thẳng thắn, trách nhiệm, mang tính xây dựng cao để góp phần làm rõ thực trạng và đề xuất được các giải pháp phù hợp. Kết thúc phiên chất vấn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành Nghị quyết để làm cơ sở thực hiện và giám sát.
Toàn cảnh phiên chất vấn tại điểm cầu Thanh Hóa
Buổi sáng, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, phiên chất vấn và trả lời chất vấn tập trung vào nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tòa án, gồm: Giải pháp tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử, giải quyết các loại vụ án, nhất là vụ án hành chính, vụ án hình sự về kinh tế, tham nhũng; việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Công tác cán bộ của ngành tòa án; giải pháp nâng cao năng lực, trình độ, bản lĩnh, trách nhiệm của thẩm phán và các công chức ngành tòa án; việc phòng ngừa và xử lý tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ ngành tòa án. Công tác tổng kết thực tiễn xét xử, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, phát triển án lệ. Việc triển khai thi hành Nghị quyết số 33/2021/QH15 của Quốc hội về tổ chức phiên tòa trực tuyến, nhất là việc chuẩn bị các điều kiện bảo đảm cho xét xử trực tuyến.
Đặt câu hỏi chất vấn, đại biểu Bùi Mạnh Khoa (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) cho biết, việc thu hồi tài sản các vụ án về kinh tế, tham nhũng được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, ghi nhận. Qua theo dõi, hiện nay một số vụ việc người phải thi hành án có nhiều tài sản và đã được kê biên để đảm bảo thi hành án, nhưng việc thu hồi sản vẫn chậm. Nguyên nhân được cho là vướng mắc trong xử lý tài sản chung, tài sản riêng, đây được coi là một điểm nghẽn. Đại biểu đề nghị Chánh án cho biết quan điểm, hướng xử lý của ngành về vấn đề này? Đồng thời, đại biểu cũng đề nghị Bộ Tư pháp cho biết quan điểm, hướng xử lý về vấn đề trên?
Bên cạnh đó, cử tri phản ánh số lượng án khó thi hành không nhiều, tuy nhiên tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất ổn định xã hội, khiếu nại, tố cáo kéo dài. Do đó đề nghị Chánh án cho biết giải pháp căn cơ để giải quyết triệt để tình trạng trên?
Đại biểu Bùi Mạnh Khoa (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) đặt câu hỏi chất vấn
Đặt câu hỏi tại phiên chất vấn, đại biểu Cao Mạnh Linh (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) cho biết, Chánh án đã trả lời về việc tuyển dụng công chức của ngành Tòa án nhân dân đối với các sinh viên tốt nghiệp từ các trường ngoài Học viện Toà án. Tuy nhiên, qua theo dõi việc tuyển dụng thư ký viên toà án năm 2022 cho thấy, Tòa án có đặt ra tiêu chuẩn là phải có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ xét xử.
Tuy nhiên, để được cấp chứng chỉ này thì các sinh viên tốt nghiệp các trường luật khác ngoài Học viện Tòa án sẽ phải mất 18 tháng để học ở Học viện Tòa án hoặc Học viện Tư pháp. Đại biểu đề nghị Chánh án cho biết việc đặt ra chỉ tiêu này có thu hẹp nguồn tuyển dụng đối với các cử nhân xuất sắc ở các trường luật có uy tín khác hay không? Và tiêu chí này có thực sự cần thiết, hợp lý không?
Ngoài ra, năm 2023, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cũng thông báo tuyển dụng và đặt ra tiêu chí phải được đào tạo nghiệp vụ kiểm sát. Do đó, đại biểu cũng đề nghị Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao làm rõ câu hỏi trên.
Đại biểu Cao Mạnh Linh (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) đặt câu hỏi chất vấn
Sau đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đã mời Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình chịu trách nhiệm chính phần trả lời chất vấn, cùng các bộ, ngành liên quan giải trình một số vấn đề ĐBQH quan tâm.
Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình trả lời chất vấn
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long làm rõ thêm những vấn đề các đại biểu quan tâm
Phát biểu kết luận phiên chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tòa án, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết: Phiên chất vấn và trả lời chất vấn đã có 35 đại biểu đăng ký và 29 đại biểu phát biểu; 6 đại biểu phát biểu tranh luận; 2 đại biểu có câu hỏi đề nghị Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao trả lời bằng văn bản.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu kết luận phiên chất vấn liên quan đến nhóm lĩnh vực thuộc lĩnh vực tòa án
Buổi chiều dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định các ĐBQH đã đặt câu hỏi chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực kiểm sát về giải pháp tiếp tục nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giải quyết các vụ án hình sự, nhất là các vụ án về kinh tế, tham nhũng; không để xảy ra việc bỏ lọt tội phạm, làm oan người vô tội; tăng cường chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa. Giải pháp tiếp tục nâng cao chất lượng kiểm sát việc giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự; kiểm sát thi hành án hình sự, dân sự, hành chính; việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Công tác cán bộ của ngành kiểm sát; giải pháp nâng cao năng lực, trình độ, bản lĩnh, trách nhiệm của kiểm sát viên và các công chức của Viện kiểm sát; việc phòng ngừa và xử lý tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ ngành kiểm sát. Giải pháp tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động của Cơ quan điều tra Viện kiểm sát Nhân dân tối cao, nhất là nâng cao tỷ lệ phát hiện tội phạm; tăng cường rà soát để kịp thời giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm theo thẩm quyền. Chịu trách nhiệm trả lời chính là Viện trưởng Viện kiểm sát Nhân dân tối cao. Bộ trưởng các Bộ: Công an, Tư pháp; Tổng Thanh tra Chính phủ cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đã mời Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao Lê Minh Trí chịu trách nhiệm chính phần trả lời chất vấn, cùng các bộ, ngành liên quan giải trình một số vấn đề ĐBQH quan tâm.
Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao Lê Minh Trí trả lời chất vấn
Phát biểu kết thúc phiên chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực kiểm sát, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết: Phiên chất vấn và trả lời chất vấn đã có 20 đại biểu phát biểu và 4 lượt đại biểu tranh luận. Phiên chất vấn đã diễn ra sôi nổi với tinh thần xây dựng, trách nhiệm cao, các đại biểu đã đặt câu hỏi thẳng thắn, cơ bản đi vào các nội dung chất vấn đã đề ra. Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao và các bộ, ngành liên quan nắm chắc tình hình, thực trạng, nghiêm túc nhìn nhận những tồn tại, hạn chế; đã trả lời trúng những vấn đề thuộc lĩnh vực quản lý và đề xuất những giải pháp thực hiện trong thời gian tới.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu kết luận phiên chất vấn
Phát biểu kết luận phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, sau một ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc, trách nhiệm cao, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã hoàn thành tốt đẹp phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với 2 nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tòa án và kiểm sát. Phiên chất vấn diễn ra trong không khí dân chủ, thẳng thắn, sôi nổi, thu hút sự quan tâm, theo dõi rộng rãi của Nhân dân và cử tri cả nước. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, vấn đề được lựa chọn chất vấn là đúng và trúng vừa có tính thời sự, vừa là những vấn đề quan trọng gắn chặt với yêu cầu cải cách tư pháp xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Diễn biến của phiên chất vấn cho thấy các vị đại biểu Quốc hội từ kinh nghiệm hoạt động của mình đã nêu câu hỏi phản ảnh sát với diễn biến thực tế và đời sống, nguyện vọng của cử tri và Nhân dân. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, cùng các Bộ trưởng và trưởng ngành đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, nắm chắc thực trạng ngành, lĩnh vực phụ trách đã nghiêm túc, cầu thị và lắng nghe, tiếp thu đầy đủ ý kiến xác đáng của các đại biểu Quốc hội, thẳng thắn giải trình làm rõ nhiều vấn đề.
Đồng chí Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Lại Thế Nguyên và đồng chí Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Mai Văn Hải dự phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại điểm cầu Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các vị đại biểu Quốc hội đánh giá cao phần trả lời chất vấn tán thành về ghi nhận các giải pháp cam kết của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và các Bộ trưởng ngành tại phiên chất vấn này. Căn cứ kết quả phiên chất vấn đối với từng lĩnh vực, kết luận từng nội dung, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành Nghị quyết về chất vấn, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu sẽ được nêu trong nghị quyết này và yêu cầu Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Chính phủ, các Bộ trưởng ngành hữu quan tâm triển khai thực hiện trong thời gian tới.
Theo đó, trong công tác xét xử đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao tiếp tục triển khai các giải pháp, nhất là các giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng xét xử, giải quyết các loại án bảo đảm tranh tụng trong xét xử, coi đây là khâu đột phá của hoạt động tư pháp, chấp hành nghiêm thời hạn xét xử được luật định. Xét xử các vụ án hình sự phải bảo đảm nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để xảy ra oan sai, bỏ lọt tội phạm, thực hiện đầy đủ, đồng bộ các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ xét xử các vụ án hình sự về kinh tế, tham nhũng, chức vụ, các vụ án được dư luận xã hội quan tâm, đặc biệt là các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi và chỉ đạo. Chú trọng công tác hòa giải, đối thoại theo Luật Hòa giải đối thoại tại Tòa án để giảm bớt các vụ án phải mở phiên tòa xét xử và góp phần giải quyết triệt để hiệu quả các tranh chấp, khiếu kiện. Tiếp tục triển khai hiệu quả việc tổ chức phiên tòa trực tuyến, góp phần giảm thiểu thời gian, công sức cho người dân, cơ quan tổ chức tham gia phiên tòa, tiết kiệm chi phí cho xã hội; tăng hiệu quả giải quyết đối với một số loại án nhất là án hành chính; chỉ đạo các tòa án có biện pháp khắc phục khó khăn về kinh phí, cơ sở vật chất để bảo đảm cho việc tổ chức phiên tòa trực tuyến.
Trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm soát hoạt động tư pháp, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tục triển khai các giải pháp để triển khai các giải pháp để nâng cao chất lượng công tác, chấp hành nghiêm thời gian tố tụng; khắc phục triệt để việc xảy ra một số trường hợp oan. Việc truy tố phải bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, tăng cường kiểm soát bên trong việc thực hiện quyền công tố. Nâng cao hơn nữa trách nhiệm và chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên. Chủ tịch Quốc hội nêu rõ yêu cầu mọi quyết định phê chuẩn việc khởi tố bị can, áp dụng biện pháp tạm giữ, tạm giam và các biện pháp ngăn chặn khác phải bảo đảm đúng căn cứ điều kiện theo luật định.
Đề nghị Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tục có giải pháp tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra, kiểm sát chặt chẽ quá trình điều tra để hạn chế trả hồ sơ điều tra bổ sung nhiều lần.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tục có giải pháp nâng cao chất lượng công tác giải quyết đơn giám đốc thẩm, tái thẩm, chú trọng phát hiện oan sai để xem xét việc kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Đẩy nhanh việc bồi thường cho người bị thiệt hại theo quy định của Luật Trách nhiệm bồi thường Nhà nước và xử lý nghiêm trách nhiệm của người làm oan theo quy định của pháp luật. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan trong giải quyết các vụ án trên cơ sở tuân thủ đúng chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, nhất là phối hợp trong công tác giám định nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Đẩy nhanh tiến độ và nâng cao hiệu quả giải quyết tiếp tục có các giải pháp nâng cao chất lượng giải quyết các án vụ án hành chính, chất lượng, kiểm sát việc giải quyết các hành các án hành chính và kiểm sát thi hành án hành chính.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành ban hành đầy đủ các quy định giám định quy chuẩn chuyên môn cho hoạt động giám định tư pháp, chỉ đạo Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các bộ, ngành tổng kết đánh giá các vướng mắc, bất cập….
Trên cơ sở kết quả phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội giao Ủy ban Tư Pháp chủ trì, phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Chính phủ và các cơ quan, tổ chức hữu quan khẩn trương hoàn thiện dự thảo trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội sớm xem xét, ban hành Nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn. Đồng thời lưu ý để nghị quyết đi vào cuộc sống đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Chính phủ, các vị Bộ trưởng ngành hữu quan thực hiện quyết liệt các giải pháp, các cam kết trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các vị đại biểu Quốc hội, trước Nhân dân và cử tri cả nước.