Tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV. Chiều 24/5/2023, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Phòng thủ dân sự. Tại phiên thảo luận, ĐBQH Phạm Thị Xuân (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) tham gia phát biểu ý kiến góp ý vào dự thảo Luật. Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Thanh Hóa trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của đại biểu Phạm Thị Xuân.

Kính thưa Chủ tọa Phiên họp!

Kính thưa Quốc hội!

Qua nghiên cứu dự thảo Luật đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu, chỉnh lý, tôi thấy: dự thảo đã được cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan soạn thảo phối hợp chặt chẽ, chuẩn bị công phu, có chất lượng, tiếp thu, chỉnh lý nhiều nội dung.

Để tiếp tục hoàn thiện Dự án luật, tôi có thêm một số ý kiến sau:

Một là, về bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ giữa Dự thảo Luật với các luật chuyên ngành.

Dự thảo Luật Phòng thủ dân sự được phát triển từ Nghị định 02 năm 2019 về Phòng thủ dân sự và trong bối cảnh các luật quy định về thảm họa, sự cố ở các lĩnh vực khác nhau đã được Quốc hội ban hành như: Luật Phòng, chống thiên tai; Luật Đê điều; Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm; Luật Năng lượng nguyên tử; Luật Phòng cháy, chữa cháy…. Do vậy, đề nghị cơ quan thẩm tra cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cơ quan trình Dự án luật và các cơ quan, tổ chức hữu quan tiếp tục rà soát kỹ các nội dung có khả năng trùng lắp, chồng chéo giữa Dự thảo Luật Phòng thủ dân sự với các luật chuyên ngành nêu trên, như: việc xác định cấp độ phòng thủ dân sự (Điều 7 Dự thảo Luật Phòng thủ dân sự) so với cấp độ rủi ro thiên tai (trong Luật Phòng, chống thiên tai), ứng phó sự cố môi trường (trong Luật Bảo vệ môi trường)...; việc thành lập, sử dụng, điều phối Quỹ Phòng thủ dân sự (Điều 41 của Dự thảo Luật Phòng thủ dân sự) với Quỹ phòng, chống thiên tai (Điều 10 Luật phòng, chống thiên tai), Quỹ hỗ trợ phòng, chống dịch (Điều 62 Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm), Quỹ Bảo vệ môi trường (Điều 151 Luật Bảo vệ môi trường); phân công trách nhiệm của các bộ, ngành... nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của hệ thống pháp luật.

Hai là, quy định về cấp độ phòng thủ dân sự (Điều 7):

Theo quy định tại Điều 7 thì phòng thủ dân sự có 03 cấp độ (từ cấp độ 1 đến cấp độ 3: dựa vào tính chất, quy mô, mức độ nghiêm trọng) với các căn cứ xác định cấp độ cụ thể. Đây là cơ sở để xác định thẩm quyền và các biện pháp, quy mô phòng thủ dân sự cụ thể.

Ngoài ra, tại các Điều 26 và Điều 27 lại quy định các biện pháp phòng thủ dân sự trong tình trạng khẩn cấp và tình trạng chiến tranh. Theo đó, tính chất của tình trạng khẩn cấp, tình trạng chiến tranh nghiêm trọng hơn so với sự cố, thảm họa ở cấp độ 3 và chúng ta cũng phải áp dụng các biện pháp phòng thủ ở quy mô lớn hơn, nghiêm ngặt hơn so với sự cố, thảm họa ở cấp độ 3 như quy định tại Điều 26 và Điều 27. Do vậy, đề nghị cần rà soát, làm rõ hơn tính chất nghiêm trọng của tình trạng khẩn cấp, tình trạng chiến tranh so với sự cố, thảm họa ở cấp độ tại Điều 7 và nghiên cứu bổ sung quy định tại Điều 7 để đảm bảo tính logic, đồng bộ giữa quy mô, tính chất, hậu quả nghiêm trọng của sự cố, thảm họa với các biện pháp phòng thủ dân sự tương ứng.

Ba là, về lực lượng phòng thủ dân sự (Điều 36):

Nguồn nhân lực cho hoạt động phòng thủ dân sự là đa dạng, thuộc thẩm quyền quản lý của nhiều cấp, nhiều cơ quan. Ngoài cách phân loại lực lượng thành nòng cốt, chuyên trách, kiêm nhiệm và lực lượng tham gia còn có nguồn nhân lực của các ngành, lĩnh vực thực hiện nhiệm vụ chuyên môn mang tính thường xuyên về phòng ngừa sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh. Để góp phần thực hiện hiệu quả phòng thủ dân sự thì lực lượng nòng cốt phải gắn với chuyên môn, đảm bảo được tính chuyên nghiệp. Trong khi đó, các văn bản pháp luật chuyên ngành có quy định riêng về nguồn nhân lực trong từng lĩnh vực (như: Điều 6 Luật Phòng chống thiên tai, Điều 37 Luật Đê điều, Điều 57, 59 Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm…). Vì vậy, nên xác định rõ phạm vi, mối quan hệ giữa lực lượng phòng thủ dân sự với các lực lượng phòng, chống thiên tai, dịch bệnh và các lĩnh vực khác để Chính phủ có cơ sở quy định cụ thể, tránh vướng mắc có thể xảy ra khi áp dụng.

Ngoài ra, quy định về lực lượng phòng thủ dân sự tại khoản 1 Điều 36 Dự thảo Luật Phòng thủ dân sự đã bổ sung thêm lực lượng “dân phòng” nhưng thiếu đi chủ thể là “ngành trung ương” so với quy định tại khoản 3 Điều 13 Luật Quốc phòng. Điều này cũng đặt ra yêu cầu cần sửa đổi khoản 3 Điều 13 Luật Quốc phòng cho thống nhất. Bên cạnh đó, cần làm rõ vai trò của từng lực lượng gắn với cơ chế “4 tại chỗ” nhưng cần tăng cường cơ chế phối hợp, phát huy vai trò của lực lượng chuyên trách, nòng cốt trong những tình huống cụ thể.

Bốn là, về Quỹ phòng thủ dân sự (Điều 41)

Đề nghị cân nhắc về sự cần thiết thành lập Quỹ phòng thủ dân sự trong dự thảo Luật. Thực tế cho thấy, hiện nay có nhiều loại quỹ ngoài ngân sách trong các dự án luật, như: Quỹ phòng, chống thiên tai (Điều 10 Luật phòng, chống thiên tai), Quỹ hỗ trợ phòng, chống dịch (Điều 62 Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm), Quỹ Bảo vệ môi trường (Điều 151 Luật Bảo vệ môi trường).... Do vậy, Ban soạn thảo cần đánh giá kỹ về thực trạng, hiệu quả việc thành lập, sử dụng các quỹ hiện có; làm rõ sự cần thiết, tính khả thi của việc thành lập Quỹ phòng thủ dân sự, đánh giá mối quan hệ giữa quỹ này với các quỹ đang tồn tại nêu trên để bảo đảm tính khả thi. Cùng với đó, đề nghị Chính phủ sớm nghiên cứu hình thành cơ sở pháp lý để thống nhất quản lý các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước theo yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Nghị quyết số 792 ngày 22/10/2019.

Năm là, về nguồn lực cho phòng thủ dân sự, chế độ, chính sách đối với người tham gia hoạt động phòng thủ dân sự (Chương 5):

Chương này quy định chung về nguồn lực, chế độ, chính sách đối với lực lượng phòng thủ dân sự. Do đó, để bao quát được đầy đủ lực lượng tham gia phòng thủ dân sự theo Điều 36 Dự thảo Luật Phòng thủ dân sự, cần cân nhắc sửa lại tên chương theo hướng thay thế từ “người” bằng từ ‘lực lượng”, sửa tên Chương 5 thành: “nguồn lực cho phòng thủ dân sự, chế độ, chính sách đối với lực lượng phòng thủ dân sự” để bảo đảm bao quát cả cơ quan, tổ chức tham gia Phòng thủ dân sự.

 Tôi xin hết ý kiến. Xin cảm ơn Quốc hội.