Năm 2023, công tác giải ngân vốn đầu tư công được lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo quyết liệt, đặc biệt đối với những dự án, công trình trọng điểm. Song, hơn 2/3 thời gian đã đi qua, tỷ lệ vốn đã giải ngân mới đạt trên 55% kế hoạch. Nội dung này sẽ được HĐND tỉnh Thanh Hóa đưa ra chất vấn tại Kỳ họp thứ 17, HĐND tỉnh Khóa XVIII để làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm nhằm tìm giải pháp đẩy nhanh tiến độ giải ngân.

Lãng phí nguồn lực, giảm hiệu quả đầu tư

Năm 2023, Thanh Hóa được Trung ương phân bổ kế hoạch vốn đầu tư công hơn 14.924 tỷ đồng. Để tạo thuận lợi cho các chủ đầu tư trong triển khai dự án, ngay từ đầu năm, HĐND, UBND tỉnh đã thực hiện sớm việc phân bổ, giao kế hoạch vốn chi tiết đối với các dự án đủ điều kiện, đạt 99,8% kế hoạch. Tính đến ngày 12.10, toàn tỉnh giải ngân được 8.216 tỷ đồng, đạt 55,17% kế hoạch giao chi tiết. Mặc dù con số này cao hơn so với tỷ lệ giải ngân trung bình của cả nước, nhưng thấp hơn so với cùng kỳ năm 2022 và chưa đạt mục tiêu, kế hoạch của năm 2023.

Theo rà soát, thống kê của Sở Kế hoạch và Đầu tư, trong khi nhiều chủ đầu tư, nhiều dự án có tỷ lệ giải ngân rất cao hoặc đã hoàn thành kế hoạch, thì có tới hơn 1/3 số chủ đầu tư và gần 1/3 số dự án có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình. Đặc biệt, một số công trình, dự án ghi vốn lớn chưa giải ngân, chưa khởi công. Tại Ban Quản lý dự án Khu kinh tế Nghi Sơn và các khu công nghiệp, tỷ lệ giải ngân trung bình của 5 dự án do ban làm chủ đầu tư đến nay đạt 358,8/624,3 tỷ đồng, đạt 57,5% kế hoạch vốn được giao. Nguồn vốn còn lại cần giải ngân trong 2 tháng cuối năm là 266 tỷ đồng là một thách thức không nhỏ. 

Cũng theo số liệu của Sở Kế hoạch và Đầu tư, kế hoạch vốn ngân sách trung ương cho tỉnh Thanh Hóa để thực hiện 5 dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 là 937 tỷ đồng, nhưng tỷ lệ giải ngân trung bình mới đạt 9,21% kế hoạch. Cùng với đó, nguồn vốn từ 3 Chương trình mục tiêu quốc gia năm 2023 cũng mới giải ngân đạt 670,773/1.795,208 tỷ đồng, đạt 37,36% kế hoạch. Trong đó, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững mới giải ngân được bằng 25,16% kế hoạch; Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi mới giải ngân đạt 31,31% kế hoạch; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giải ngân đạt 52,3% kế hoạch.

Thực tế, việc giải ngân vốn đầu tư công không đạt được yêu cầu kế hoạch đặt ra, nguyên nhân khách quan được xác định do việc thiếu hụt nguồn cung đất đắp, giá vật liệu xây dựng tăng cao, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng khiến nhiều công trình chậm tiến độ. Việc triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia với quy trình, thủ tục mới, nhiều nội dung chưa được hoặc chậm được hướng dẫn nên đa số chủ đầu tư, địa phương vẫn còn lúng túng... 

Theo Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh Thanh Hóa Lê Tiến Lam, việc không giải ngân đầu tư công theo đúng kế hoạch đang khiến cho nhiều dự án không thể triển khai theo đúng tiến độ. Điều này không chỉ làm giảm hiệu quả đầu tư, mà còn gây lãng phí nguồn lực của Nhà nước, của Nhân dân.

Quyết liệt tạo thay đổi

Theo Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh Thanh Hóa Lê Tiến Lam, Phiên họp thứ 23 Thường trực HĐND tỉnh đã thống nhất 2 nội dung chất vấn tại Kỳ họp thứ 17, HĐND tỉnh Khóa XVIII  là: chất vấn Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư về kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công, thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia và Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; chất vấn Giám đốc Sở Công thương về tiến độ đầu tư các cụm công nghiệp. Ông Lam khẳng định, các nhóm vấn đề được HĐND tỉnh lựa chọn đưa ra chất vấn đều căn cứ đề xuất của các Ban HĐND, các ý kiến, kiến nghị của cử tri và dư luận xã hội. Đây đều là những vấn đề cấp thiết, ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đời sống nhân dân. Đặc biệt, việc triển khai nhiều giải pháp quyết liệt nhằm giải ngân vốn đầu tư công sẽ tạo động lực thúc đẩy đà tăng trưởng kinh tế - xã hội, theo đúng các mục tiêu và định hướng tỉnh đã đề ra trong năm 2023 và những năm tiếp theo.

Tại phiên bế mạc Kỳ họp thứ 14, HĐND tỉnh Khóa XVIII, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Đỗ Trọng Hưng đã nhấn mạnh 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó, đề nghị các sở, ngành, địa phương tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về mặt bằng, về khan hiếm vật liệu xây dựng, vật liệu san lấp, khắc phục sự chênh lệch về đơn giá các loại vật liệu... Khẩn trương hoàn thiện thủ tục để giao hết vốn và khởi công mới các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, các chương trình mục tiêu quốc gia; kịp thời cắt giảm, điều chỉnh vốn của các dự án không có khả năng giải ngân, chậm giải ngân để bổ sung vốn cho các dự án có tiến độ thực hiện tốt, phấn đấu hoàn thành giải ngân 100% vốn đầu tư công theo kế hoạch. Kiên quyết thu hồi các dự án chậm tiến độ kéo dài hoặc không triển khai thực hiện, vi phạm các quy định pháp luật.

Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn lần này, HĐND tỉnh yêu cầu Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Công thương cùng một số sở, ngành, địa phương liên quan làm rõ thực trạng, nguyên nhân và đưa ra giải pháp với lộ trình cụ thể sớm khắc phục, xử lý triệt để những vấn đề được chất vấn. Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh Lê Tiến Lam tin tưởng, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, phiên chất vấn và trả lời chất vấn sẽ diễn ra thẳng thắn, đúng trọng tâm, đi đến cùng vấn đề. Điều quan trọng hơn cả việc “chất vấn tốt”, “trả lời hay” là sau chất vấn phải tạo ra thay đổi gì trong thực tiễn. Điều này sẽ thể hiện qua hành động cụ thể của các sở, ngành và bộ máy của UBND tỉnh trong nỗ lực thực hiện tốt hơn “lời hứa”, đáp ứng được mong đợi của cử tri và Nhân dân - Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh nhấn mạnh.