Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) gồm 8 chương, 58 điều, thay thế Luật Việc làm 2013 với mục tiêu hoàn thiện thể chế về thị trường lao động, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực, thúc đẩy thị trường lao động đồng bộ, hiện đại, hiệu quả, thực hiện mục tiêu việc làm bền vững và bảo đảm an sinh xã hội.

Toàn cảnh kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV

So với Luật Việc làm 2013, Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) được bổ sung nhiều nội dung mới quan trọng như: đã tiếp cận khái niệm việc làm bền vững theo chuẩn quốc tế, mở rộng đối tượng, chính sách của bảo hiểm thất nghiệp, đưa vào cơ chế điều tiết thị trường lao động thông qua hệ thống thông tin và dịch vụ việc làm... Tuy nhiên, nhiều nội dung trong Dự thảo còn trùng lặp với luật chuyên ngành, chưa rõ ràng về khái niệm, thẩm quyền, trách nhiệm thực hiện. Cần tiếp tục hoàn thiện để đảm bảo tính thống nhất, khả thi và sát với thực tiễn.

Thứ nhất, về giải thích từ ngữ quy định tại Điều 2

Khoản 1 Dự thảo quy định: “1. Người lao động là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên có khả năng lao động và có nhu cầu làm việc. Trường hợp lao động chưa thành niên phải bảo đảm điều kiện theo quy định của Bộ luật Lao động”. 

Tuy nhiên, khái niệm về “người lao động” đã được quy định cụ thể tại khoản 1 Điều 3 Bộ luật Lao động năm 2019. Vì vậy, đề nghị bỏ nội dung quy định giải thích từ ngữ về “người lao động” tại dự thảo Luật Việc làm.

Thứ hai, Đối với các quy định tại Chương II về chính sách hỗ trợ tạo việc làm

Dự thảo quy định về chính sách hỗ trợ tạo việc làm, trong đó tại Điều 10 dự thảo có quy định về việc vay vốn hỗ trợ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng lao động. Trên thực tế, có một số trường hợp người lao động vay vốn tại các tổ chức tín dụng để đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng lao động. Tuy nhiên, vì một số lý do khách quan, bất khả kháng như đại dịch, động đất, khủng bố, chiến tranh… người lao động buộc phải chấm dứt hợp đồng và về nước trước thời hạn, dẫn đến khi về nước không có việc làm, không có thu nhập để trả nợ cho khoản vay trước đó cho các tổ chức tín dụng, mà các khoản vay này thường rất lớn. Trong khi đó, người lao động thuộc đối tượng này chủ yếu thuộc đối tượng gia đình có hoàn cảnh khó khăn, không có công ăn việc làm ổn định ở trong nước mới tìm cách ra nước ngoài để lao động, tìm cơ hội thoát nghèo. 

Do vậy, để giải quyết thực trạng trên, đề nghị bổ sung vào dự thảo Luật điều khoản quy định theo hướng: đối với trường hợp người lao động buộc phải chấm dứt hợp đồng lao động và về nước trước thời hạn thì cần có chính sách hỗ trợ như giãn nợ, khoanh nợ, giảm lãi suất… đối với các khoản vay trước đó, đồng thời, hỗ trợ tìm kiếm việc làm trong nước để có nguồn thu nhập trả nợ. 

Thứ ba, về Dịch vụ việc làm quy định tại Điều 28

Khoản 5 Dự thảo luật quy định: “5. Thông tin về việc làm để tư vấn, giới thiệu việc làm cho người lao động phải bảo đảm cơ bản các nội dung về tên của cơ quan, tổ chức và cá nhân có nhu cầu tuyển dụng lao động, vị trí việc làm và nơi làm việc”.

Hiện nay, thông tin việc làm do các tổ chức dịch vụ việc làm cung cấp cho người lao động còn thiếu minh bạch, không đầy đủ, gây khó khăn cho người tìm việc và tiềm ẩn nguy cơ bị môi giới, lừa đảo, hoặc tuyển dụng trá hình. Để giúp người lao động có cơ sở đánh giá công việc phù hợp với năng lực và điều kiện cá nhân, tăng tính minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động tư vấn, giới thiệu việc làm, hạn chế tình trạng lừa đảo, môi giới trá hình và tuyển dụng không đúng cam kết, đề nghị bổ sung khoản 5 nội dung: “các điều kiện, môi trường làm việc, chế độ, chính sách, phúc lợi có liên quan đến người lao động”, cụ thể như sau:

"5. Thông tin về việc làm để tư vấn, giới thiệu việc làm cho người lao động phải bảo đảm cơ bản các nội dung về tên của cơ quan, tổ chức và cá nhân có nhu cầu tuyển dụng lao động, vị trí việc làm và nơi làm việc, các điều kiện, môi trường làm việc, chế độ, chính sách, phúc lợi có liên quan đến người lao động”.

Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) là bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện thể chế, thúc đẩy thị trường lao động phát triển theo hướng hiện đại, bền vững và hội nhập. Tuy nhiên, để Luật đi vào cuộc sống, cần tiếp tục hoàn thiện nội dung, bảo đảm tính thống nhất pháp luật; cụ thể, rõ ràng trong quy định; sát thực tiễn triển khai và phù hợp với xu hướng hiện đại hóa quản lý thị trường lao động. Có như vậy, Luật Việc làm (sửa đổi) mới thực sự trở thành công cụ pháp lý hữu hiệu trong thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động trong thời kỳ mới.