Sáng 24/6, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) với 418/423 đại biểu tán thành, đạt tỷ lệ 99%. Đây là một trong những nội dung quan trọng của Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, khẳng định quyết tâm chính trị cao trong tiếp tục hoàn thiện thể chế, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.

Hoàn thiện khung pháp lý về cán bộ, công chức

Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) gồm 7 chương, 45 điều, quy định rõ khái niệm cán bộ và công chức, cơ chế quản lý, quyền và nghĩa vụ của đội ngũ này, cũng như các chế độ chính sách đặc thù. Theo luật, cán bộ là công dân Việt Nam được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm hoặc chỉ định giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội, hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Công chức là công dân được tuyển dụng vào vị trí việc làm trong hệ thống cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước, bao gồm cả một số vị trí trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và tổ chức cơ yếu.

Luật cũng quy định cán bộ, công chức được giao quyền tương xứng với nhiệm vụ; được bảo đảm điều kiện làm việc, trang thiết bị, phương tiện đi lại, thông tin phục vụ công tác; được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ; và được pháp luật bảo vệ khi thi hành công vụ. Đồng thời, có chính sách đãi ngộ, phụ cấp đặc thù cho những người công tác ở vùng khó khăn, ngành nghề nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.

Nghiêm cấm né tránh, đùn đẩy và các hành vi tiêu cực

Một trong những nội dung được dư luận quan tâm là việc bổ sung các quy định nghiêm cấm. Luật khẳng định cán bộ, công chức không được trốn tránh, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm; không gây bè phái, mất đoàn kết; không tự ý nghỉ việc, bỏ việc hoặc tham gia đình công; không phát tán, phát ngôn thông tin sai lệch gây ảnh hưởng đến uy tín quốc gia, địa phương, cơ quan, tổ chức; không có hành vi tham nhũng, tiêu cực, nhũng nhiễu hay phân biệt đối xử trong thi hành công vụ.

Những quy định này nhằm tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, đảm bảo mọi cán bộ, công chức thực sự tận tâm, tận lực, gương mẫu trong thực thi nhiệm vụ, đồng thời bảo vệ uy tín của nền công vụ và tạo niềm tin cho người dân và doanh nghiệp.

Chuyển đổi phương thức quản lý: từ “biên chế” sang “vị trí việc làm”

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật do Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà trình bày nhấn mạnh: điểm đổi mới quan trọng của luật là chuyển phương thức quản lý từ dựa trên biên chế sang quản lý theo vị trí việc làm. Cách tiếp cận mới này giúp sắp xếp, sử dụng hiệu quả nhân lực, bảo đảm đúng người, đúng việc, tạo cơ sở để tuyển chọn, đánh giá và đãi ngộ công chức dựa trên hiệu quả công việc thay vì thâm niên hoặc chức vụ.

Việc thay đổi phương thức quản lý cán bộ, công chức theo vị trí việc làm còn mở ra cơ hội thu hút và trọng dụng nhân tài, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao từ khu vực ngoài nhà nước, như doanh nhân, nhà khoa học, chuyên gia hàng đầu. Luật đã bổ sung 3 hình thức thu hút nhân tài: tiếp nhận trực tiếp vào công chức; ký hợp đồng để thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo, quản lý; ký hợp đồng thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn đặc thù. Đây là bước đột phá để nâng cao chất lượng đội ngũ công chức, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững và hội nhập quốc tế.

Quy định chuyển tiếp và lộ trình thực hiện

Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 (riêng quy định đánh giá công chức tại Mục 3 Chương IV thực hiện từ ngày 1/1/2026). Các quy định chuyển tiếp đảm bảo quyền lợi và vị trí của cán bộ, công chức cấp xã hiện có. Đặc biệt, các địa phương phải hoàn thành việc sắp xếp, bố trí vị trí việc làm và tinh giản biên chế chậm nhất trước 1/7/2027.

Đối với những người đang tập sự theo quy định cũ, luật quy định việc xếp ngạch công chức tương ứng với vị trí việc làm mới. Điều này giúp bảo đảm tính liên tục của bộ máy hành chính và ổn định tâm lý đội ngũ cán bộ, công chức trong giai đoạn chuyển đổi.

Tác động xã hội và yêu cầu triển khai

Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) không chỉ hoàn thiện khung pháp lý mà còn góp phần nâng cao chất lượng nền công vụ. Việc quản lý cán bộ, công chức theo vị trí việc làm sẽ khắc phục tình trạng “bình quân chủ nghĩa”, bố trí cán bộ không phù hợp hoặc lãng phí nguồn lực, đồng thời thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh và tinh thần cống hiến trong đội ngũ công chức.

Bên cạnh đó, luật đưa ra cơ chế rõ ràng để xử lý những biểu hiện trì trệ, né tránh trách nhiệm, đồng thời nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu trong cải cách thủ tục hành chính và phục vụ người dân, doanh nghiệp. Đây là yêu cầu đặc biệt cấp thiết trong bối cảnh Chính phủ đang đẩy mạnh chuyển đổi số, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Đối với người dân và doanh nghiệp, việc ban hành luật mới là tín hiệu tích cực khi thủ tục hành chính sẽ được rút gọn, minh bạch hơn; đội ngũ cán bộ, công chức sẽ chuyên nghiệp và có trách nhiệm hơn trong phục vụ, từ đó góp phần xây dựng niềm tin xã hội và củng cố mối quan hệ giữa Nhà nước với Nhân dân.

Sự đồng thuận cao của Quốc hội và quyết tâm chính trị mạnh mẽ

Việc thông qua Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) với 99% đại biểu Quốc hội tán thành cho thấy sự đồng thuận rất cao về nội dung và ý nghĩa của đạo luật này. Điều đó cũng phản ánh quyết tâm chính trị mạnh mẽ của cơ quan lập pháp trong việc tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Cùng với việc thông qua luật này, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV còn thông qua nhiều văn bản quan trọng khác như: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam; Nghị quyết thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ nhóm dễ bị tổn thương; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân; và Nghị quyết về chương trình giám sát năm 2026.

Việc đồng loạt thông qua và sửa đổi nhiều đạo luật, nghị quyết quan trọng cho thấy sự chủ động, kịp thời của Quốc hội trong việc đáp ứng những yêu cầu mới của thực tiễn, đồng thời tạo nền tảng pháp lý vững chắc để triển khai các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về cải cách thể chế, tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Kỳ vọng vào sự chuyển biến mạnh mẽ của nền công vụ

Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) là một bước tiến quan trọng, góp phần tạo chuyển biến căn bản về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức – yếu tố then chốt quyết định hiệu quả của bộ máy hành chính. Với khung pháp lý mới, cùng sự giám sát chặt chẽ của Quốc hội, sự quyết tâm của Chính phủ và chính quyền các cấp, xã hội kỳ vọng vào một nền công vụ thực sự minh bạch, hiệu quả, lấy phục vụ Nhân dân làm trung tâm.

Từ ngày 1/7/2025, các bộ, ngành, địa phương cần khẩn trương ban hành các văn bản hướng dẫn, triển khai đồng bộ, bảo đảm sự chuyển đổi diễn ra thuận lợi, không để gián đoạn hoạt động công vụ, đồng thời tăng cường công tác truyền thông để đội ngũ cán bộ, công chức hiểu rõ, thực hiện nghiêm túc quy định của luật.

Việc triển khai thành công luật này sẽ không chỉ cải thiện hiệu quả quản lý nhà nước mà còn góp phần nâng cao uy tín quốc gia, củng cố niềm tin xã hội, tạo động lực mạnh mẽ cho công cuộc phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.