Tại phiên thảo luận toàn thể của Quốc hội về dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội thuộc Đoàn Thanh Hóa đã có nhiều ý kiến xác đáng, góp phần hoàn thiện dự thảo luật theo hướng thực chất, khả thi, phù hợp với thực tiễn hoạt động của Quốc hội, Hội đồng nhân dân và đội ngũ đại biểu dân cử.

Những ý kiến phát biểu của đại biểu Mai Văn Hải, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh và đại biểu Lê Thanh Hoàn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đều xuất phát từ thực tiễn hoạt động giám sát ở cả trung ương và địa phương, thể hiện tinh thần trách nhiệm, tính xây dựng cao, hướng tới mục tiêu chung là nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quyền giám sát, bảo đảm cơ chế kiểm soát quyền lực rõ ràng, minh bạch, đúng với tinh thần Hiến pháp.

Làm rõ thẩm quyền giám sát, bảo đảm tính thống nhất và khả thi

Đại biểu Mai Văn Hải, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh cho rằng, cần rà soát, quy định rõ ràng, hợp lý phạm vi và thẩm quyền giám sát giữa các chủ thể, tránh chồng chéo, dàn trải. Việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội giám sát nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh nên được cân nhắc kỹ, vì công tác này thuộc trách nhiệm trực tiếp của Thường trực, các ban và đại biểu Hội đồng nhân dân ở địa phương. Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ nên tập trung thực hiện chức năng giám sát tối cao, bảo đảm tính thống nhất trong việc tuân thủ Hiến pháp, luật, pháp lệnh và các nghị quyết của Quốc hội.

Đại biểu Mai Văn Hải, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa phát biểu tai phiên thảo luận

Từ thực tiễn, đại biểu cũng nhấn mạnh rằng hoạt động giám sát độc lập của đại biểu Quốc hội hiện nay còn hạn chế, trong đó chất vấn tại kỳ họp là hình thức giám sát hiệu quả nhất. Vì vậy, nên quy định rõ ràng rằng đại biểu Quốc hội chủ yếu thực hiện quyền giám sát thông qua chất vấn và các hoạt động giám sát tập thể của Đoàn đại biểu Quốc hội.

Tăng tính thực chất trong hoạt động giám sát ở địa phương

Đại biểu Mai Văn Hải cũng chỉ rõ thẩm quyền giám sát của các ban Hội đồng nhân dân cấp tỉnh nên được quy định ở mức “giúp Thường trực Hội đồng nhân dân thực hiện giám sát”, thay vì giao quyền giám sát trực tiếp như hiện nay. Bởi trên thực tế, năng lực và nguồn lực của các ban còn hạn chế, trong khi việc phối hợp chưa thật chặt chẽ.

Đặc biệt, đại biểu đề nghị thu hẹp phạm vi giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, chỉ thực hiện giám sát khi được Thường trực Hội đồng nhân dân giao nhiệm vụ cụ thể. Việc này vừa phù hợp với năng lực thực tế, vừa tránh tình trạng hình thức, chồng chéo, bảo đảm hoạt động giám sát đi vào thực chất và có trọng tâm, trọng điểm.

Đề cao vai trò, trách nhiệm và quyền hạn của đại biểu Quốc hội

Cùng với đó, đại biểu Lê Thanh Hoàn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội tập trung làm rõ quyền yêu cầu cung cấp thông tin và trách nhiệm tiếp công dân, xử lý khiếu nại, tố cáo của đại biểu Quốc hội – những vấn đề cốt lõi để đại biểu thực hiện tốt chức năng giám sát.

Đại biểu Lê Thanh Hoàn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội phát biểu tại phiên thảo luận

Đại biểu nhấn mạnh rằng, Hiến pháp năm 2013 đã hiến định quyền của đại biểu Quốc hội được yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nhiệm vụ của mình. Vì vậy, luật cần quy định rõ thời hạn, trách nhiệm trả lời của người đứng đầu cơ quan, tổ chức đối với yêu cầu của đại biểu Quốc hội – tránh tình trạng “luật hóa chung chung”, làm giảm tính khả thi trên thực tế.

Cùng với đó, đại biểu đề nghị cần quy định cụ thể về thời hạn trả lời khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân mà đại biểu Quốc hội chuyển đến, đồng thời quy định rõ trách nhiệm phản hồi của cơ quan có thẩm quyền để bảo đảm tính minh bạch và hiệu quả của công tác giám sát.

Hoàn thiện cơ chế giám sát trong lĩnh vực tư pháp

Một nội dung quan trọng khác được đại biểu Lê Thanh Hoàn đề cập là giám sát của Quốc hội đối với bản án, quyết định tư pháp của Tòa án nhân dân tối cao. Đại biểu cho rằng cần xác định rõ giới hạn giám sát, cơ chế giải trình, cũng như trách nhiệm thực hiện kết luận giám sát của Quốc hội. Đồng thời, cần làm rõ khả năng giải trình của Hội đồng Thẩm phán trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cũng như mối quan hệ giữa hoạt động giám sát của Quốc hội với thẩm quyền tư pháp độc lập của Tòa án – bảo đảm sự cân bằng giữa kiểm soát quyền lực và tôn trọng tính độc lập của tư pháp.

Giám sát phải đi đôi với trách nhiệm và hiệu quả thực thi

Các ý kiến của Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa đều thống nhất ở tinh thần giám sát không chỉ là quyền hạn mà còn là trách nhiệm chính trị cao của đại biểu dân cử. Hoạt động giám sát phải góp phần thúc đẩy hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nước, bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, đồng thời nâng cao chất lượng lập pháp, hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực trong hệ thống chính trị.

Để làm được điều đó, cần tiếp tục hoàn thiện các quy định về thẩm quyền, phạm vi, quy trình giám sát; đồng thời nâng cao năng lực, điều kiện hoạt động cho đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp.

Những ý kiến sâu sắc, thực tiễn của các đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa đã góp phần quan trọng trong việc hoàn thiện dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi). Các ý kiến đó không chỉ xuất phát từ yêu cầu kỹ thuật lập pháp mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược – xây dựng một cơ chế giám sát dân chủ, minh bạch, hiệu quả, qua đó củng cố niềm tin của nhân dân vào cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam ngày càng vững mạnh, vì dân, do dân và của dân.