Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoá XV, sáng ngày 14/5/2025, tại Nhà Quốc hội, dưới dự chủ tọa của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (lần thứ nhất); Dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành nội dung phiên họp.
Tại phiên thảo luận, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa có ý kiến phát biểu của đại biểu Mai Văn Hải, Tỉnh ủy viên, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh. Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Thanh Hóa xin trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của đại biểu Mai Văn Hải.
ĐBQH Mai Văn Hải phát biểu tại Hội trường
Kính thưa Chủ tọa phiên họp,
Kính thưa Quốc hội,
Trước hết, tôi thống nhất với các tờ trình, báo cáo thẩm tra và tôi xin phép được có ý kiến trực tiếp 2 vấn đề như sau:
Một, vấn đề về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 được quy định tại Điều 110. Tại khoản 1 quy định các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam bao gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Đây là một nội dung rất là quan trọng, Quốc hội thông qua sẽ là một dấu mốc có ý nghĩa lịch sử trong việc sắp xếp các đơn vị hành chính 2 cấp, không tổ chức chính quyền cấp huyện. Tôi đề nghị cần phải tiếp tục rà soát lại quy định này, các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quy định như dự thảo là mở nhưng sẽ dẫn đến cách hiểu có thể nhiều hơn một đơn vị hành chính dưới tỉnh và sẽ có nhiều cách hiểu khác nhau về các đơn vị hành chính dưới tỉnh, hơn nữa sẽ không phù hợp với chủ trương nhất quán xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, cấp tỉnh, cấp xã theo tinh thần Nghị quyết 60 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương. Vì vậy, tôi đề nghị nên quy định cụ thể các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các xã, phường đặc khu là phù hợp.
Thứ hai, về Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi. Vấn đề thứ nhất là về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương, khoản 4 Điều 11 quy định ''trường hợp cần thiết, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh trực tiếp chỉ đạo điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc Ủy ban nhân dân cấp mình, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã''. Việc phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương là rất quan trọng để cho Ủy ban nhân dân các cấp thấy rõ nhiệm vụ, quyền hạn của mình để chủ động trong thực thi nhiệm vụ theo quy định của pháp luật. Việc quy định như dự thảo luật, tôi thấy chưa rõ những trường hợp nào là cần thiết để cấp trên chỉ đạo giải quyết những công việc của cấp dưới dẫn đến sẽ không chủ động trong giải quyết công việc của cả cấp trên và cấp dưới. Hơn nữa, khi phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn để cho các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, Ủy ban nhân dân các xã, phường đặc khu phải chủ động thực hiện tốt nhiệm vụ của mình, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc thực hiện, không nên giải quyết những việc thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh và Ủy ban nhân dân xã. Hơn nữa, sau sáp nhập xã không tổ chức cấp huyện, số đầu mối thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh sẽ nhiều lên nên nếu quy định như vậy sẽ khó khăn cho Ủy ban nhân dân tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh trong trường hợp phải giải quyết các công việc thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cấp xã.
Thứ hai, điểm c khoản 5 Điều 21 nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã cần quy định bổ sung, không nên chỉ đề ra biện pháp thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn mà còn chương trình giảm nghèo, chương trình phát triển văn hóa, chương trình về ma túy. Vì vậy, tôi đề nghị nên quy định riêng một nội dung về nhiệm vụ của Hội đồng nhân dân xã là phải đề ra các biện pháp thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia chứ không chỉ riêng chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.
Thứ ba, ở khoản 3 Điều 39 cơ cấu tổ chức của Ủy ban nhân dân quy định: Căn cứ các tiêu chí về quy mô dân số, diện tích tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội và các yếu tố đặc thù của từng đơn vị hành chính ở nông thôn, đô thị, hải đảo, miền núi Ủy ban nhân dân cấp xã được tổ chức các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác hoặc bố trí các chức danh công chức chuyên môn để tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp xã. Tôi đề nghị cần xem xét lại quy định này, về việc lập các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác hoặc bố trí các chức danh công chức chuyên môn để có sự thống nhất chung cả nước. Các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, phường, đặc khu phải đáp ứng được yêu cầu của cấp xã sau khi sáp nhập với quy mô lớn. Tôi đề nghị xem xét lại việc quy định, có thể bố trí các chức danh công chức chuyên môn để tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp xã. Bởi vì nhiệm vụ, quyền hạn của cấp xã sau sáp nhập là rất lớn, yêu cầu phải giải quyết công việc nhiều và trực tiếp giải quyết các công việc của cơ quan, tổ chức và công dân. Vì vậy, quy định có thể bố trí công chức chuyên môn để tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp xã để giải quyết các công việc của Ủy ban nhân dân cấp xã là sẽ rất khó khăn, khó có khả năng hoàn thành nhiệm vụ. Vì vậy, tôi đề nghị nên bố trí các cơ quan chuyên môn thống nhất đối với tất cả các xã, phường sáp nhập. Đối với việc bố trí công chức chuyên môn chỉ xem xét giữ lại ở các xã không phải sáp nhập.
Tôi xin hết ý kiến. Xin cảm ơn Quốc hội.