Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoá XV, chiều ngày 18/6/2025, tại Nhà Quốc hội, dưới dự chủ tọa của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan điều hành nội dung phiên họp.
Tại phiên thảo luận, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa có ý kiến phát biểu của đại biểu Mai Văn Hải, Tỉnh ủy viên, Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh. Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Thanh Hóa xin trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của đại biểu Mai Văn Hải.
ĐBQH Mai Văn Hải phát biểu tại Hội trường
Kính thưa Chủ tịch, các Phó Chủ tịch Quốc hội chủ trì phiên họp,
Kính thưa Quốc hội,
Trước hết, tôi thống nhất với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). Để góp phần hoàn thiện dự thảo luật, tôi xin có thêm một số ý kiến như sau:
Thứ nhất, về chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước về phát triển đường sắt được quy định tại Điều 5. Đây là một nội dung rất quan trọng, có nhiều điểm mới để tháo gỡ các điểm nghẽn, khó khăn về vốn, thu hút mọi nguồn lực, nhất là nguồn lực đầu tư xã hội, để cụ thể hóa theo tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Các cơ chế ưu đãi sẽ khơi thông được nguồn lực đầu tư cho phát triển đường sắt, hiện đại hóa đường sắt và xây dựng đường sắt từng bước trở thành mũi nhọn trong vận tải hàng hóa và hành khách, trở thành lợi thế cạnh tranh quốc gia trong thời gian tới. Tuy nhiên, để khuyến khích các thành phần kinh tế cùng tham gia và đầu tư phát triển đường sắt, tôi đề nghị tại khoản 7 không chỉ quy định chính sách cho tổ chức tham gia hoạt động kinh doanh đường sắt được hưởng ưu đãi mà cần phải có cả chính sách để khuyến khích cá nhân tham gia kinh doanh đường sắt. Hơn nữa, để chính sách được đi vào cuộc sống, sử dụng đúng mục đích, hiệu quả, tôi đề nghị nên giao cho Chính phủ quy định cụ thể điều kiện, tiêu chuẩn để cá nhân, tổ chức được tiếp cận với nguồn vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước và tiếp cận với vốn tín dụng ưu đãi cho tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động kinh doanh đường sắt tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn.
Thứ hai, về quy hoạch mạng lưới đường sắt quy định tại khoản 1 Điều 20. Quy hoạch mạng lưới đường sắt là quy hoạch ngành quốc gia, làm cơ sở cho việc định hướng đầu tư phát triển, khai thác mạng lưới đường sắt quốc gia. Dự thảo quy định phân cấp cho Bộ trưởng Bộ Xây dựng tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch mạng lưới đường sắt là một bước phân cấp mạnh mẽ, nhằm rút ngắn thời gian lập, thẩm định quy hoạch mạng lưới đường sắt. Nhưng, đây là thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ được quy định tại Luật Quy hoạch năm 2017 và dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch năm 2017 mới được Quốc hội thảo luận thì cũng chưa đề cập đến vấn đề điều chỉnh lại thẩm quyền phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ, tức là quy hoạch ngành vẫn thuộc thẩm quyền phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ. Vì vậy, tôi đề nghị cần làm rõ vấn đề này để tránh mâu thuẫn, chồng chéo về thẩm quyền phê duyệt quy hoạch mạng lưới đường sắt. Để cụ thể hóa mạng lưới đường sắt, tại khoản 2 Điều 20 dự thảo luật mới chỉ đề cập đến quy hoạch tuyến đường sắt, ga đường sắt là quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành được lập cho tuyến đường sắt quốc gia nhưng chưa đề cập đến việc lập quy hoạch các công trình đường sắt, các công trình phụ trợ khác của mạng lưới đường sắt. Phương án phát triển đường sắt địa phương, đường sắt chuyên dùng quy định tại khoản 3 là một nội dung trong quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị và nông thôn nhưng cũng chưa có định hướng cụ thể về nội dung của phương án. Vì vậy, nội dung quy hoạch đường sắt tôi đề nghị xem xét nên có quy định nội dung quy hoạch, trong đó có cả nội dung định hướng về xây dựng phương án phát triển đường sắt được tích hợp trong quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh.
Thứ ba, về điều chỉnh quy hoạch quy định tại Điều 23. Tôi hoàn toàn thống nhất với nội dung việc lập, thẩm định, phê duyệt điều chỉnh dự án đường sắt, dự án tổ hợp công nghiệp đường sắt, tái định cư phục vụ giải phóng mặt bằng cho dự án đường sắt có thay đổi so với quy hoạch liên quan dự án được duyệt mà không phải thực hiện thủ tục điều chỉnh quy hoạch. Quy hoạch có liên quan phải được kịp thời cập nhật cho phù hợp và công bố theo quy định.
Quy định như dự thảo sẽ rút ngắn được thời gian giải quyết thủ tục hành chính, giải quyết được những vướng mắc từ thực tiễn khi phải điều chỉnh quy hoạch. Đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng và rút ngắn được thời gian lập dự án đầu tư. Nhưng nếu không có quy định chặt chẽ rất dễ bị trục lợi chính sách, phê duyệt điều chỉnh trái quy định dẫn đến phá vỡ quy hoạch được duyệt ban đầu. Vì vậy, tôi đề nghị cần phải có quy định cụ thể hơn để kiểm soát, giám sát chặt chẽ việc điều chỉnh dự án, không phải thực hiện thủ tục điều chỉnh quy hoạch.
Tôi xin hết ý kiến.
Xin cảm ơn Quốc hội.