Ngày 23/6, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Tổ thảo luận số 18 gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Thanh Hóa, Tiền Giang và Lâm Đồng đã tiến hành phiên thảo luận tổ về hai dự án luật quan trọng: Luật Tương trợ tư pháp về dân sự và Luật Tương trợ tư pháp về hình sự. Đây là hai dự án luật có ý nghĩa quan trọng nhằm hoàn thiện thể chế pháp lý trong lĩnh vực tương trợ tư pháp, phù hợp với yêu cầu cải cách tư pháp, tăng cường hợp tác quốc tế và đáp ứng đòi hỏi thực tiễn.

Toàn cảnh thảo luận tại tổ.

Đồng thuận cao về sự cần thiết ban hành luật mới

Tại phiên thảo luận, đa số đại biểu thống nhất cao với sự cần thiết ban hành hai dự án luật. Việc xây dựng Luật Tương trợ tư pháp về dân sự nhằm khắc phục những hạn chế của pháp luật hiện hành, hoàn thiện cơ sở pháp lý theo hướng hiện đại, khả thi, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, bảo đảm hỗ trợ kịp thời, chính xác các hoạt động tố tụng dân sự và hành chính có yếu tố nước ngoài.

Đối với lĩnh vực dân sự, việc ban hành đạo luật riêng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan, tăng cường khả năng thực hiện quyền tiếp cận công lý của người dân, đồng thời thúc đẩy việc ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp. Đây là điều kiện quan trọng để hệ thống pháp luật Việt Nam ngày càng đồng bộ, tương thích với pháp luật quốc tế, góp phần nâng cao vị thế và uy tín quốc gia trên trường quốc tế.

Góp ý về phạm vi và nội dung tương trợ tư pháp dân sự

Các đại biểu Quốc hội đã tập trung phân tích phạm vi tương trợ tư pháp về dân sự được quy định tại Điều 3 của dự thảo luật. Hầu hết ý kiến tán thành với định hướng nhưng cho rằng một số quy định còn thiếu tính chặt chẽ, chưa làm rõ mục đích của việc cung cấp thông tin pháp luật là để giải quyết vụ việc cụ thể hay phục vụ mục đích khác.

Đại biểu Mai Văn Hải – Tỉnh ủy viên, Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa – nhận định: “Dự thảo Luật quy định 6 nội dung tương trợ tư pháp về dân sự nhưng mới chủ yếu đề cập các vấn đề nhân thân và quốc tịch, chưa làm rõ phạm vi tương trợ về tài sản, cơ quan, tổ chức và cá nhân. Do đó, cần rà soát và bổ sung quy định rõ hơn về phạm vi tương trợ, bảo đảm bao quát đầy đủ các quan hệ dân sự phát sinh trong bối cảnh hội nhập hiện nay”.

Về thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp, các đại biểu cơ bản thống nhất với dự thảo nhưng đề nghị làm rõ hơn quy định liên quan đến các cơ quan có thẩm quyền, tránh chồng chéo và tạo thuận lợi cho việc triển khai sau khi luật có hiệu lực. Đề xuất của Đoàn ĐBQH Thanh Hóa là nên tập trung quy định thẩm quyền ở các cơ quan tư pháp, đồng thời rà soát kỹ các quy định dẫn chiếu để bảo đảm tính thống nhất trong toàn bộ hệ thống pháp luật.

Luật Tương trợ tư pháp hình sự: tách bạch và nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm

Đối với dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự, nhiều đại biểu đánh giá việc tách quy định về tương trợ tư pháp hình sự thành một đạo luật riêng là cần thiết và cấp bách. Đây là bước đi phù hợp với chủ trương cải cách tư pháp, đồng thời đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong hợp tác quốc tế về đấu tranh phòng, chống tội phạm, đặc biệt là tội phạm xuyên quốc gia.

Việc ban hành Luật Tương trợ tư pháp về hình sự sẽ giúp hệ thống pháp luật Việt Nam tương thích và đồng bộ với các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên, khắc phục những bất cập của Luật Tương trợ tư pháp năm 2007, đồng thời nâng cao hiệu quả trong xử lý các yêu cầu tương trợ hình sự quốc tế.

Các ý kiến cũng nhấn mạnh: Luật mới cần quy định rõ trình tự, thủ tục tiếp nhận và xử lý yêu cầu tương trợ hình sự, cơ chế phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền, chế độ trách nhiệm của người thực thi nhiệm vụ. Điều này sẽ tạo cơ sở để các cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện nhiệm vụ nhanh chóng, chính xác, minh bạch, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức liên quan, đồng thời tăng cường hiệu quả hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Yêu cầu tiếp tục hoàn thiện dự thảo trước khi trình Quốc hội

Các đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, hoàn thiện các dự thảo luật theo hướng: bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, cụ thể hóa đầy đủ nguyên tắc hợp tác quốc tế; bổ sung quy định chi tiết về quyền và nghĩa vụ của các chủ thể liên quan; quy định rõ trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong thực thi các yêu cầu tương trợ tư pháp. Đồng thời, cần chú trọng quy định về bảo mật thông tin, bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong quá trình thực hiện tương trợ tư pháp, phù hợp với Hiến pháp và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Vai trò tích cực của Đoàn ĐBQH Thanh Hóa

Tại phiên thảo luận tổ, Đoàn ĐBQH Thanh Hóa đã thể hiện vai trò chủ động, trách nhiệm trong góp ý xây dựng pháp luật. Các ý kiến của Đoàn không chỉ dừng ở việc đánh giá tính cần thiết mà còn đi sâu phân tích phạm vi điều chỉnh, cơ chế thực thi và các vấn đề kỹ thuật lập pháp. Điều này thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng của Đoàn ĐBQH tỉnh trước mỗi nội dung thảo luận, đồng thời khẳng định quyết tâm đóng góp vào việc hoàn thiện thể chế pháp luật, phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước.

Kỳ vọng vào hệ thống pháp luật tương trợ tư pháp hiện đại, hội nhập

Việc Quốc hội xem xét, cho ý kiến đối với hai dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự và hình sự thể hiện tầm nhìn chiến lược trong hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Khi được thông qua và đi vào thực tiễn, hai đạo luật này sẽ tạo hành lang pháp lý minh bạch, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, nâng cao hiệu quả hợp tác pháp lý giữa Việt Nam và các nước, đồng thời góp phần bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, tổ chức và công dân Việt Nam.