Ngày 12/10, Đoàn khảo sát của Thường trực HĐND tỉnh do đồng chí Mai Nhữ Thắng, Phó trưởng Ban Dân tộc HĐND tỉnh làm Trưởng đoàn, đã tổ chức khảo sát tại các đơn vị: Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công ty TNHH một thành viên Cao su Thanh Hóa về việc quản lý, sử dụng, bàn giao đất nông, lâm trường của các công ty, ban quản lý rừng phòng hộ, nông, lâm trường cho địa phương để giao cho Nhân dân sản xuất từ năm 2019 đến ngày 30/9/2024.

Toành cảnh buổi khảo sát

Theo báo cáo tại buổi khảo sát, đối với các công ty nông nghiệp: Trước năm 2004, tỉnh Thanh Hóa có 12 nông trường, gồm: Bãi Trành, Thạch Quảng, Vân Du, Thạch Thành, Phúc Do, Lê Đình Chinh, Sao Vàng, Yên Mỹ, Thống Nhất, Lam Sơn, Sông Âm và Hà Trung, trong đó: Nông trường quốc doanh do địa phương quản lý là 09 nông trường; nông trường quốc doanh do Trung ương quản lý là 03 nông trường. Giai đoạn từ năm 2004-2006, đã sáp nhập 6 nông trường, gồm: Nông trường Lê Đình Chinh vào Công ty đường Nông Cống (nay là Công ty CP mía đường Nông Cống); các nông trường Phúc Do, Bãi Trành, Thạch Thành, Thạch Quảng và Vân Du vào Công ty TNHH một thành viên Cao su Thanh Hoá (thuộc Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam).

Các đại biểu tham dự buổi khảo sát

Thực hiện việc sắp xếp lại 6 nông trường (Sao Vàng, Hà Trung, Thống Nhất, Yên Mỹ, Lam Sơn và Sông Âm) chuyển đổi thành: Công ty TNHH Lam Sơn - Sao Vàng; Công ty CP phát triển Tân Hà Trung; Công ty TNHH MTV bò sữa Thống Nhất; Công ty TNHH Hai thành viên ứng dụng công nghệ cao nông nghiệp và thực phẩm sữa Yên Mỹ, Công ty TNHH Hai thành viên Lam Sơn; Công ty TNHH nông nghiệp công nghệ cao Hồ Gươm Sông Âm.

Đối với các công ty lâm nghiệp: Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 5368/VPCP-ĐMDN ngày 30/02/2016 về việc chuyển giao 02 công ty lâm nghiệp thuộc Tổng Công ty Giấy Việt Nam về tỉnh Thanh hóa; ngày 05/5/2017, Tổng Công ty Giấy Việt Nam và UBND tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức hội nghị bàn giao nguyên trạng Công ty lâm nghiệp Cẩm Ngọc và Công ty lâm nghiệp Lang Chánh (đơn vị hạch toán phụ thuộc, không có tư cách pháp nhân) về UBND tỉnh quản lý.

Đối với các Ban quản lý rừng phòng hộ: Trước năm 2004, trên địa bàn tỉnh có 15 lâm trường, từ năm 2004-2005 đã sáp nhập 03 lâm trường (Bá Thước, lâm trường Luồng Lang Chánh, lâm trường Cẩm Thủy) váo Công ty nguyên liệu Giấy Thanh Hóa, thuộc Tổng Công ty Giấy Việt Nam.

Lãnh đạo Công ty TNHH MTV Cao su Thanh Hóa phát biểu tại buổi khảo sát.

Thực hiện việc sắp sếp lại, tỉnh Thanh Hóa đã chuyển 12 lâm trường thành 12 Ban quản lý rừng phòng hộ và thành lập mới Trung tâm nghiên cứu khoa học kỹ thuật Lâm nghiệp Thanh Hóa. Năm 2019, sau khi thực hiện sáp nhập, trên địa bàn tỉnh hiện còn 8 ban quản lý rừng phòng hộ (Sông Chàng, Như Thanh, Thạch Thành, Nghi Sơn, Thường Xuân, Lang Chánh, Quan Sơn, Mường Lát).

Hiện nay các công ty nông nghiệp đang quản lý 18.656,30 ha, trong đó đất chưa sử dụng là 256,10 ha. Các công ty lâm nghiệp đang quản lý 8.245,87 ha, trong đó đất chưa sử dụng là 1ha. Các ban quản lý rừng phòng hộ đang quản lý, sử dụng: 81.657,01 ha, trong đó đất sản xuất nông nghiệp là 849,76 ha, đất lâm nghiệp 79.548,81 ha, đất phi nông nghiệp 739,94 ha.

Sau khi thực hiện rà soát đất đai của các công ty nông, lâm nghiệp và các ban quản lý rừng phòng hộ, diện tích đã thu hồi và diện tích dự kiến thu hồi bàn giao cho địa phương quản lý sử dụng, cụ thể:

Diện tích đất của các công ty nông nghiệp đã có quyết định bàn giao là 1.083, 43 ha và dự kiến tiếp tục bàn giao về cho địa phương quản lý, sử dụng là 703,8 ha ha.

Đất của các công ty lâm nghiệp đã có quyết định thu hồi, bàn giao cho địa phương quản lý là 458,42 ha và dự kiến tiếp tục bàn giao là 841,34 ha.

Đất của các ban quản lý rừng phòng hộ đã có quyết định thu hồi 1.624,75 ha, số diện tích chưa có quyết định thu hồi là 2.576,65 ha, hiện đang được các sở, ngành có liên quan phối hợp hoàn thiện hồ sơ trình UBNDtinhr quyết định thu hồi để bàn giao về cho địa phương quản lý.

Lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường phát biểu tại buổi khảo sát

Nhìn chung công tác quản lý, sử dụng đất đai ở các công ty nông, lâm nghiệp trong quá trình sắp xếp và sau sắp xếp thực hiện theo đúng pháp luật; đã xác định diện tích công ty nông, lâm nghiệp giữ lại sử dụng và diện tích đất giao về địa phương, góp phần giải quyết tình trạng thiếu đất sản xuất, tạo việc làm, sinh kế cho người dân địa phương.

Sau sắp xếp, các công ty có chuyển biến về phương thức tổ chức quản lý. Nguồn vốn được tăng lên; lao động được sử dụng, chăm lo đời sống, giải quyết chế độ chính sách theo quy định của pháp luật; nhiều tồn tại về tài chính được xử lý, tạo tiền đề cho doanh nghiệp sau sắp xếp phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động...

Các ban quản lý rừng phòng hộ đã chủ động xây dựng phương án quản lý rừng bền vững gắn với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Xác định rõ diện tích đất đai đơn vị phải quản lý, bảo vệ và diện tích, vị trí chuyển giao về cho địa phương, giải quyết cơ bản tình trạng sử dụng đất không đúng quy định trên diện tích được giao, góp phần tăng cường hiệu quả sử dụng đất, sử dụng rừng, giải quyết tình trạng thiếu đất sản xuất của người dân, đặc biệt là tại vùng miền núi, dân tộc thiểu số.

Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 

Tuy nhiên, đánh giá về tổng quan thì việc quản lý, sử dụng đất hiệu quả chưa cao; tình trạng tranh chấp, lấn chiếm đất đai có nguồn gốc từ nông, lâm trường vẫn còn xảy ra nhưng chưa giải quyết dứt điểm; việc giải quyết nhu cầu bố trí đất ở, đất canh tác cho người dân địa phương thiếu đất gặp nhiều khó khăn. Tình trạng tranh chấp, lấn chiếm đất đai vẫn còn xảy ra. Việc giao khoán rừng, đất lâm nghiệp và đất sản xuất nông nghiệp đã nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp...

Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên được cho là các ban quản lý rừng phòng hộ, công ty nông, lâm nghiệp hiện đang quản lý, sử dụng đất có diện tích lớn nằm trên địa bàn nhiều xã, nhiều huyện, nhưng bộ máy biên chế ít người, trang thiết bị và phương tiện chưa đảm bảo nên gặp nhiều khó khăn trong công tác quản lý, bảo vệ diện tích đất được giao. Đất đai có nguồn gốc nông, lâm trường được hình thành từ những năm 1956-1960, trải qua thời gian dài có nhiều thay đổi trong chính sách. Việc giao đất cho các nông, lâm trường trước đây không cụ thể, không được đo đạc, xác định ranh giới trên thực địa; nhiều trường hợp chỉ khoanh vẽ trên bản đồ có độ chính xác thấp, dẫn đến giao đất chồng lấn lên đất của nhiều tổ chức, cá nhân khác đang sử dụng;...

Tại buổi khảo sát, các đại biểu đã đặt nhiều câu hỏi có liên quan, đề nghị Công ty TNHH một thành viên Cao su Thanh Hóa và các sở, ngành giải trình, làm rõ thêm, như: Làm rõ thêm hiệu quả công tác quản lý nhà nước ở các công ty nông, lâm nghiệp; công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết tranh chấp đất đai có nguồn gốc từ nông, lâm trường; làm rõ diện tích đất được giao trên thực địa...

Đ/c Mai Nhữ Thắng, Phó Trưởng Ban Dân tộc HĐND tỉnh phát biểu tại buổi khảo sát

Phát biểu tại buổi làm việc, đồng chí Mai Nhữ Thắng, Phó trưởng Ban Dân tộc HĐND tỉnh, Trưởng Đoàn khảo sát đánh giá cao các sở, ngành và Công ty TNHH một thành viên Cao su Thanh Hóa đã chuẩn bị nội dung báo cáo, cung cấp thông tin khách quan, trung thực cho đoàn khảo sát. Đồng thời đề nghị các sở ngành, đơn vị tiếp thu tối đa ý kiến của các đại biểu tại buổi khảo sát để bổ sung, sớm hoàn thiện các báo cáo phục vụ phiên giải trình của Thường trực HĐND tỉnh.