Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, sáng ngày 20/11/2025 tại Nhà Quốc hội, dưới dự chủ tọa của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành nội dung phiên họp.
Tại phiên thảo luận, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa có ý kiến phát biểu của đại biểu Mai Văn Hải, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh. Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Thanh Hóa xin trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của đại biểu Mai Văn Hải.
ĐBQH Mai Văn Hải phát biểu tại Hội trường
Kính thưa Chủ tịch, các Phó Chủ tịch Quốc hội Chủ trì phiên họp,
Kính thưa các vị đại biểu Quốc hội,
Tôi xin phép phát biểu một số nội dung liên quan đến Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).
Trước hết, tôi cơ bản thống nhất với tờ trình và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa và Xã hội về Luật Giáo dục đại học. Để tiếp tục cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng về lãnh đạo công tác giáo dục đại học và đặc biệt kịp thời thể chế Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo và để khắc phục những bất cập, tồn tại, hạn chế sau 12 năm tổ chức thi hành Luật Giáo dục đại học, tôi cho rằng đây là những vấn đề rất cần thiết và để tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật, tôi xin có thêm một số ý kiến như sau:
Thứ nhất, về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng được quy định tại Điều 1 và Điều 2 của dự thảo luật: Dự thảo luật đã quy định khá đầy đủ phạm vi hoạt động của giáo dục đại học và đối tượng áp dụng, song chưa bao quát hết các hình thức mới như đào tạo xuyên biên giới, liên kết quốc tế trực tuyến hoặc chương trình có yếu tố nước ngoài. Do vậy, tôi đề nghị cần bổ sung làm rõ phạm vi điều chỉnh đối với hoạt động giáo dục đại học xuyên biên giới, chương trình liên kết quốc tế và chương trình do tổ chức nước ngoài cấp bằng để thống nhất với Luật Giáo dục và các điều ước quốc tế có liên quan. Đây là xu hướng phát triển ở Việt Nam nhưng hiện còn thiếu hành lang pháp lý thống nhất. Cần phải nêu rõ đối tượng, tổ chức, cá nhân nước ngoài tham gia giáo dục đại học tại Việt Nam để tránh cách hiểu lầm khác nhau khi áp dụng; làm rõ phạm vi điều chỉnh giữa Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp ở những lĩnh vực đào tạo để tránh chồng chéo, mâu thuẫn.
Thứ hai, về chính sách của Nhà nước được quy định tại Điều 5 dự thảo luật: Chính sách của Nhà nước được quy định tương đối toàn diện, thể hiện vai trò chủ đạo của Nhà nước trong đầu tư, đồng thời mở rộng xã hội hóa. Tuy nhiên, cần phân biệt rõ giữa đầu tư công và đầu tư hợp tác công tư để tránh chồng chéo. Dự thảo luật đã có chính sách đầu tư đồng bộ, khuyến khích hợp tác công tư, phát triển cơ sở trọng điểm. Tuy nhiên, đề nghị bổ sung chính sách đặc thù cho các địa phương còn khó khăn, vùng miền núi, hải đảo để phát triển mạng lưới giáo dục đại học cân đối giữa các vùng miền.
Tại khoản 6 Điều 5 của dự thảo luật quy định: “Nhà nước có chính sách đẩy mạnh hợp tác công tư, mở rộng hợp tác, hội nhập quốc tế, thu hút nguồn lực trong và ngoài nước, nâng cao vị thế giáo dục của đại học Việt Nam”. Để cụ thể hóa nội dung trên, tôi đề nghị Ban soạn thảo có thể xem xét xây dựng và bổ sung cơ chế khuyến khích doanh nghiệp, tập đoàn trong và ngoài nước đầu tư cho giáo dục đại học tại dự thảo luật này nhằm thúc đẩy xã hội hóa và nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.
Thứ ba, về quyền hạn và trách nhiệm của cơ sở giáo dục đại học, cơ sở khác có giáo dục đại học được quy định tại Điều 14: Dự thảo luật đã khẳng định nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm đi đôi với trách nhiệm giải trình. Tôi hoàn toàn thống nhất nhưng thiếu tiêu chí định lượng để xác định mức độ tự chủ. Do vậy, tôi xin đề nghị: Cần có tiêu chí đánh giá năng lực tự chủ của cơ sở giáo dục đại học, nhất là về công tác tài chính và công tác tổ chức nhân sự; Bổ sung yêu cầu cơ sở tự chủ phải có hệ thống kiểm soát nội bộ, cơ chế kiểm toán độc lập và báo cáo giải trình định kỳ và công khai; Cần làm rõ mối quan hệ giữa quyền tự chủ của nhà trường với quyền quản lý của Nhà nước, của Bộ và địa phương để tránh hiểu tự chủ là tự do một cách tuyệt đối.
Điểm c khoản 2 Điều 14 quy định về cơ sở giáo dục đại học có trách nhiệm giải trình gắn với quyền tự chủ và những trách nhiệm sau đây: Nhà đầu tư phê duyệt với cơ sở giáo dục đại học tư thục phù hợp với chiến lược giáo dục đại học nhằm đảm bảo nguyên tắc giải trình gắn với quyền tự chủ, phòng ngừa rủi ro, đồng thời để Nhà nước làm tốt cơ chế hỗ trợ cơ sở giáo dục đại học tư thục được quy định tại khoản 2 Điều 5 dự thảo luật.
Tôi đề nghị Ban soạn thảo có thể xem xét bổ sung quy định tại điểm c khoản 2 Điều 14 và được viết lại như sau: Thực hiện sứ mạng, chiến lược phát triển được cơ quan quản lý trực tiếp phê duyệt đối với cơ sở giáo dục đại học công lập, nhà đầu tư phê duyệt đối với cơ sở giáo dục đại học tư thục phù hợp với chiến lược giáo dục đại học. Đồng thời, nhà đầu tư có trách nhiệm công khai, minh bạch năng lực tài chính, nguồn vốn đầu tư, tình hình thực hiện cam kết đầu tư và việc sử dụng các nguồn tài chính của nhà đầu tư bảo đảm tính bền vững và hiệu quả trong hoạt động của cơ sở giáo dục đại học tư thục.
Thứ tư, về người học được quy định tại Điều 32 dự thảo luật: Chính sách cho người học được mở rộng như trong dự thảo luật nhưng theo tôi chưa rõ về quyền, bảo vệ lợi ích của người học khi cơ sở giáo dục đại học gặp phải rủi ro. Tôi đề nghị cần xem xét bổ sung cơ chế bảo vệ quyền lợi của người học khi trường bị gặp rủi ro ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người học. Cần có quy định rõ cơ quan chức năng có trách nhiệm giải quyết quyền lợi của người học khi cơ sở đào tạo vi phạm cam kết.
Tôi xin hết ý kiến, xin cảm ơn Quốc hội.