Sáng ngày 11/11/2024, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thứ nhất thuộc lĩnh vực ngân hàng. Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì điều hành phiên họp.

Toàn cảnh Phiên chất vấn và trả lời chất vấn

Phát biểu mở đầu phên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, theo Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, bắt đầu từ sáng hôm nay, Quốc hội tổ chức phiên chất vấn và trả lời chất vấn, thời gian trong 2 ngày và được phát thanh, truyền hình trực tiếp trên Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, Truyền hình Quốc hội Việt Nam để đồng bào và cử tri cả nước theo dõi.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu mở đầu phiên chất vấn

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, hoạt động chất vấn tại kỳ họp này tiếp tục được thực hiện theo đúng quy định của Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, đưa hoạt động chất vấn ngày càng trở thành điểm nhấn của mỗi kỳ họp Quốc hội. Trên cơ sở tổng hợp những vấn đề đại biểu Quốc hội, cử tri và Nhân dân quan tâm nhiều nhất tại Kỳ họp này, 03 nhóm vấn đề Quốc hội tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn thuộc trách nhiệm của 03 Bộ trưởng, Trưởng ngành gồm: Thống đốc Ngân hàng Nhà nước; Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông; Bộ trưởng Bộ Y tế. Cùng tham gia giải trình có các Phó Thủ tướng Chính phủ phụ trách lĩnh vực và các Bộ trưởng, Trưởng ngành có liên quan. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính sẽ thay mặt Chính phủ làm rõ các vấn đề có liên quan đến công tác điều hành của Chính phủ và trực tiếp trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội vào cuối phiên chất vấn.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các vị đại biểu Quốc hội bám sát các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ về phát triển kinh tế - xã hội và phạm vi nội dung chất vấn của Kỳ họp này để đánh giá khách quan, xem xét kỹ những khó khăn, thách thức tình hình trong nước và bối cảnh khu vực và thế giới; phân tích, đánh giá đúng mức những mặt được, những tồn tại, hạn chế và đề xuất các giải pháp, nhiệm vụ sát thực, khả thi, hiệu quả.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, thực hiện quy định tại Nội quy kỳ họp Quốc hội, phiên chất vấn tại Kỳ họp thứ 8 tiếp tục tiến hành theo cách thức “hỏi nhanh, đáp gọn”. Người trả lời chất vấn có thời gian không quá 05 phút phát biểu về vấn đề thuộc lĩnh vực chất vấn trước khi Quốc hội tiến hành chất vấn; mỗi lượt, Chủ tọa phiên họp sẽ mời 03 đại biểu đặt câu hỏi chất vấn, mỗi đại biểu Quốc hội nêu chất vấn không quá 01 phút và trân trọng kiến nghị mỗi đại biểu chỉ nên tập trung vào 01 đến 02 vấn đề tâm đắc nhất; mỗi lần phát biểu, đại biểu nêu 01 vấn đề. Thời gian mỗi lần tranh luận không quá 02 phút; thời gian trả lời không quá 03 phút cho mỗi câu hỏi. Các thành viên Chính phủ, các trưởng ngành liên quan sẽ tham gia giải trình theo sự điều hành của Chủ tọa phiên họp để làm rõ hơn những vấn đề chất vấn của đại biểu Quốc hội.

“Phát huy thành công của các phiên chất vấn trước đây, cùng với tinh thần đổi mới, khí thế mới, quyết tâm mới của Kỳ họp, tôi tin tưởng rằng, các vị đại biểu Quốc hội với trí tuệ, tinh thần trách nhiệm cao, kinh nghiệm thực tiễn công tác, phiên chất vấn và trả lời chất vấn sẽ diễn ra sôi nổi, dân chủ, trên tinh thần xây dựng, có nhiều thông tin phản ánh thực trạng tình hình, có nhiều đề xuất, kiến nghị, hiến kế cho Chính phủ, các Bộ trưởng, Trưởng ngành trong công tác chỉ đạo, quản lý, điều hành, khắc phục những hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong thực tế, tất cả vì phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.

Điều hành chất vấn nhóm vấn đề thứ nhất, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, theo chương trình, Quốc hội chất vấn đối với nhóm vấn đề thứ nhất thuộc lĩnh vực ngân hàng. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có báo cáo 16 trang nêu chi tiết các nội dung liên quan đến vấn đề chất vấn tại kỳ họp.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các vị đại biểu Quốc hội tập trung chất vấn với ba nhóm vấn đề: (1) Việc điều hành chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới nhiều biến động; (2) Công tác quản lý nhà nước về thị trường vàng, thị trường ngoại hối; (3) Công tác hỗ trợ vay vốn và miễn, giảm lãi suất cho người dân, doanh nghiệp để phục hồi sản xuất, kinh doanh sau dịch COVID-19 và thiên tai.

Thống đốc ngân hàng nhà nước Nguyễn Thị Hồng

Báo cáo một số vấn đề liên quan tới nội dung chất vấn, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng trân trọng cảm ơn Quốc hội, cử tri cả nước đã quan tâm đến hoạt động ngân hàng trong thời gian vừa qua, đã lựa chọn chất vấn Thống đốc tại Kỳ họp thứ 8. Đây là dịp để Ngân hàng Nhà nước được lắng nghe ý kiến của các đại biểu Quốc hội, đại diện cho tiếng nói cử tri cả nước đối với những vấn đề liên quan đến hoạt động ngân hàng, từ đó giúp Ngân hàng Nhà nước hoàn thiện và nâng cao hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng trong thời gian tới.

Thống đốc Ngân hàng Nguyễn Thị Hồng cho biết, kể từ Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, là Kỳ họp Thống đốc Ngân hàng Nhà nước trả lời chất vấn các đại biểu đến nay, kinh tế thế giới biến động phức tạp, khó lường. Đại dịch Covid-19 được kiểm soát nhưng hệ lụy và tác động vẫn còn dai dẳng. Căng thẳng chính trị, thương mại gia tăng, lạm phát tăng cao trên phạm vi toàn cầu. Chính sách tiền tệ thắt chặt nhanh và mạnh ở nhiều nước khiến mặt bằng lãi suất thế giới tăng cao.

Trước bối cảnh khó khăn nêu trên, Ngân hàng Nhà nước và hệ thống ngân hàng đã nhận được sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước, Quốc hội, MTTQ Việt Nam, sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ của các Bộ, Ban, ngành, Trung ương và địa phương, sự đồng hành của doanh nghiệp và người dân, các cơ quan báo chí. Ngân hàng Nhà nước đã luôn kiên định mục tiêu, bình tĩnh, chủ động theo dõi sát diễn biến kinh tế, tiền tệ quốc tế và trong nước để điều hành các công cụ và giải pháp chính sách với liều lượng, thời điểm hợp lý với từng bối cảnh, phối hợp chặt chẽ chính sách tài khóa với các chính sách kinh tế vĩ mô khác. Hoạt động ngân hàng đã có đóng góp tích cực đối với việc ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm tăng trưởng kinh tế, ổn định thị trường tiền tệ ngoại hối.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nêu rõ, bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận, hoạt động ngân hàng không tránh khỏi thiếu sót, tồn tại, hạn chế, cần tiếp tục nhận diện để khắc phục, tiến tới điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng hiệu quả hơn trong thời gian tới, đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế xã hội.

ĐBQH Mai Văn Hải đặt câu hỏi chất vấn

Tham gia chất vấn, đại biểu Mai Văn Hải, Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa đặt câu hỏi: Thực tế doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, khả năng tiếp cận vốn trong thời gian qua gặp nhiều khó khăn. Đại biểu đề nghị Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết những giải pháp căn cơ để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, hợp tác xã tiếp cận vốn tín dụng tốt hơn?

ĐBQH Lê Thanh Hoàn đặt câu hỏi chất vấn

Đại biểu Lê Thanh Hoàn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Pháp luật của Quốc hội - Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa đặt câu hỏi: Sau hơn 10 năm thực hiện Nghị định 24 và thực tiễn thị trường vàng trong thời gian vừa qua, đại biểu Lê Thanh Hoàn đề nghị Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết hiện tại đã phải là thời điểm thích hợp để thay đổi tư duy về cách quản lý thị trường vàng hay chưa? Ngân hàng Nhà nước đã có nghiên cứu và dự kiến phát triển các hình thức giao dịch vàng phi vật chất, ví dụ như là sàn vàng do Nhà nước trực tiếp quản lý vận hành, đảm bảo sự liên thông thị trường trong nước và quốc tế cũng như khuyến khích người dân đầu tư vào các kênh tài sản khác, tránh việc vàng hóa thị trường thay cho đô la hóa trong thời gian vừa qua?

ĐBQH Cầm Thị Mẫn đặt câu hỏi chất vấn

Đại biểu Cầm Thị Mẫn, đại biểu Quốc hội chuyên trách - Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa đặt câu hỏi: Đề nghị Thống đống Ngân hàng Nhà nước chỉ rõ khó khăn, thách thức, thuận lợi trong việc điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng?

Thống đốc Ngân hàng trả lời các câu hỏi chất vấn

Trả lời câu hỏi của đại biểu Mai Văn Hải, Thống đốc ngân hàng cho biết: Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, đại biểu có nêu vấn đề tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp nhỏ và vừa là một vấn đề. Trong nhiều diễn đàn và kể cả Chính phủ và Quốc hội, với vai trà Ngân hàng Nhà nước là cơ quan điều hành chính sách tín dụng chúng tôi cũng nhận thấy đối với việc điều hành chính sách tín dụng cũng gặp những trở ngại. Có thể nói thống đốc nào cũng hay nhận được những phản ánh về tiếp cận tín dụng. Bởi vì, trên thực tế như số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hiện nay tổng số doanh nghiệp của cả nước vào khoảng 930.000 doanh nghiệp, nhưng có tới 97%-98% là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng có những tồn tại, hạn chế. Hạn chế về năng lực tài chính, về khả năng cạnh tranh ở trên thị trường, về thương hiệu, về uy tín, v.v. Cho nên trong khối doanh nghiệp nhỏ và vừa nhiều doanh nghiệp tiếp cận được tín dụng nhưng cũng có những doanh nghiệp không có khả năng trả nợ, sản xuất, kinh doanh chưa có dự án khả thi, cho nên không tiếp cận được tín dụng. Tôi cho rằng cần phải có các giải pháp để tháo gỡ khó khăn về tiếp cận tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Hiện nay việc tháo gỡ khó khăn và hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa thì Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm, Quốc hội đã có Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Chính phủ có 5 nghị định để hướng dẫn về rất nhiều giải pháp hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, từ hỗ trợ về thị trường, tư vấn pháp lý hay là sản phẩm, v.v. rất nhiều, trong đó có một giải pháp là hỗ trợ về tiếp cận tín dụng. Để triển khai luật này Chính phủ đã có các quỹ hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tuy nhiên, vốn điều lệ của quỹ này có 2.000 tỷ đồng, con số này rất nhỏ. Như Ngân hàng Nhà nước vừa báo cáo, tổng dư nợ của toàn hệ thống đến 15 triệu tỷ đồng, trong đó riêng doanh nghiệp 7,8 triệu tỷ đồng, quy mô này rất nhỏ. Trong thực tiễn quỹ này có thể cho vay trực tiếp hoặc cho vay gián tiếp. Quỹ thành lập về cơ cấu tổ chức hay là cán bộ cũng chưa có những chuyên môn nghiệp vụ để cho vay trực tiếp. Cho nên đã ủy thác qua một số tổ chức tín dụng để cho vay, nhưng dư nợ vẫn còn rất ít và không đáng kể.

Một loại hình nữa đó là quỹ bảo lãnh cho doanh nghiệp vay vốn. Hiện nay quỹ này có ở các địa phương, theo yêu cầu quy định thì vốn điều lệ của quỹ bảo lãnh này phải 100 tỷ đồng nhưng có nhiều địa phương chưa bố trí được để thành lập quỹ này. Hiện nay có 29 quỹ bảo lãnh vay vốn của địa phương, có đến 5 quỹ đã giải thể, còn lại là những quỹ hoạt động. Tuy nhiên, dư nợ cũng rất thấp, chưa đến 100 tỷ đồng bởi vì khi thực hiện bảo lãnh thì nhiều quỹ lại yêu cầu các doanh nghiệp phải có tài sản đảm bảo, đã khó khăn, không có tài sản đảm bảo, không vay được của ngân hàng, sang quỹ bảo lãnh lại phải có tài sản đảm bảo thì cũng rất khó khăn. Cho nên, Ngân hàng Nhà nước đã có những kiến nghị là đối với các doanh nghiệp Việt Nam, chúng ta cần có đánh giá, tổng kết và cũng xác định được đâu là trọng tâm, trọng điểm, đâu là những doanh nghiệp đầu đàn để các doanh nghiệp nhỏ và vừa là vệ tinh hay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa các chính sách hỗ trợ vừa rồi cần đánh giá và cũng xem các nguyên nhân, giải pháp các quỹ không triển khai được, đặc biệt cần phải bố trí nguồn lực cho hỗ trợ.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Lê Thanh Hoàn, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết: Báo cáo với Quốc hội, Ngân hàng Nhà nước như tôi vừa trình bày là đang đánh giá tổng kết Nghị định 24 và đề xuất cách thức giải quyết, trong đó có rất nhiều vấn đề đại biểu quan tâm thì chúng tôi đều có phân tích, đánh giá và phân tích những tác động của giải pháp mới, trong đó những vấn đề sàn vàng thì chúng tôi sẽ có những báo cáo để thấy được sàn vàng có thuận lợi gì và đối với điều kiện của Việt Nam đã đến lúc thực hiện hay là chưa, hay tiếp tục nghiên cứu để đề xuất ở một thời điểm phù hợp. Ví dụ, chúng tôi có thành lập đoàn đi khảo sát ở bên Trung Quốc thì thấy ở giai đoạn đầu Trung Quốc là độc quyền, ngân hàng trung ương độc quyền hoàn toàn về vấn đề liên quan đến mua, bán vàng miếng, trong một giai đoạn sau thì sẽ có trao lại cho các ngân hàng thương mại nhà nước của Trung Quốc rồi mới đến thành lập sàn vàng. Tuy nhiên, đặc thù của nền kinh tế Trung Quốc hay một số nước như Ấn Độ có sàn vàng thì có những điều kiện kinh tế khác biệt với chúng ta. Chúng tôi sẽ cân nhắc ý kiến của đại biểu và phân tích, lập luận, tham mưu trong quá trình hoàn thiện Nghị định 24.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Cầm Thị Mẫn, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết: Chúng tôi với tinh thần là những tác động của việc tiền gửi này khi ngân sách gửi vào và chi ra cũng tác động đến thanh khoản của hệ thống. Chúng tôi sẽ phối hợp, kể cả ở cấp ngân hàng trung ương cũng như là các ngân hàng thương mại nhận tiền gửi của Kho bạc nhà nước thì sẽ phối hợp để có thể điều tiết một cách phù hợp.