Hôm nay, Thường trực HĐND tỉnh tổ chức hội nghị giao ban với Thường trực HĐND các huyện, thị, thành phố - Trước hết thay mặt Thường trực HĐND huyện Cẩm Thủy xin kính chúc các đồng chí lãnh đạo Tỉnh, các đại biểu tham dự hội nghị sức khỏe, hạnh phúc, chúc hội nghị thành công tốt đẹp.

Việc Thường trực HĐND tỉnh tổ chức nghị giao với Thường trực HĐND cấp huyện, đây là hoạt động hết sức có ý nghĩa và quan trọng đối với hoạt động của HĐND trong nhiệm kỳ mới, nhằm nắm bắt tình hình hoạt động HĐND cấp huyện trên cơ sở đó để định hướng hoạt động cho hội đồng nhân dân, Thường trực HĐND cấp huyện trong nhiệm kỳ mới hoạt động có hiệu lực, hiệu quả hơn, đồng thời đây cũng là dịp để Thường trực HĐND cấp huyện có dịp gặp gỡ, kiến nghị các vấn đề còn khó khăn, vướng mắc của cơ sở để các đồng chí lãnh đạo tỉnh nắm bắt, chỉ đạo giải quyết.

Hoạt động của HĐND trong nhiệm kỳ mới có nhiều thuận lợi đó là: Các quy định của Pháp luật về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND cụ thể, rõ ràng hơn, cơ cấu tổ chức bộ máy nhất là cấp huyện được quan tâm, chất lượng đại biểu được nâng lên so với nhiệm kỳ trước. Từ đó hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND được nâng lên, được cử tri và nhân dân ghi nhận, đánh giá cao.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, hoạt động của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND huyện Cẩm Thủy còn những khó khăn, hạn chế đó là: Chất lượng tổ chức một số kỳ họp chưa cao, hoạt động giám sát, Thẩm tra  có mặt còn hạn chế… đây là những vấn đề mà HĐND huyện Cẩm Thủy phải rút kinh nghiệm để tổ chức, thực hiện tốt hơn trong nhiệm kỳ mới, đáp ứng yêu cầu, sự kỳ vọng của cử tri và nhân dân trên địa bàn huyện.

Hoạt động của HĐND các cấp phạm vi rộng, liên quan nhiều lĩnh vực, với thời gian công tác chưa nhiều, kinh nghiệm còn nhiều hạn chế trong hoạt động của HĐND, trong khuôn khổ hội nghị giao ban này, xin được nêu lên một số suy nghĩ của mình liên quan đến hoạt động thẩm tra của các Ban HĐND huyện Cẩm Thủy trong thời gian qua.

Như các đại biểu đã biết,  hoạt động thẩm tra các báo cáo, đề án, tờ trình và dự thảo Nghị quyết trình kỳ họp là chức năng đặc thù của các Ban HĐND được Pháp luật quy định theo trình tự, thủ tục và thẩm quyền, nên hoạt động thẩm tra là một khâu quan trọng của công tác chuẩn bị để tổ chức kỳ họp Hội đồng nhân dân.

Công tác thẩm tra các báo cáo, đề án, tờ trình, dự thảo Nghị quyết được Thường trực HĐND huyện Chỉ đạo, điều hòa, phối hợp, phân công nhiệm vụ cho các Ban HĐND huyện thẩm tra theo nội dung, lĩnh vực của từng Ban, đảm bảo phù hợp, khoa học (theo thông báo kết luận của Thường trực HĐND huyện tại Hội nghị liên tịch để thống nhất nội dung chương trình kỳ họp, đồng thời phân công nhiệm vụ thẩm tra cho các Ban).

Trong thời gian qua, Hoạt động thẩm tra của các Ban HĐND huyện cẩm Thủy khá tích cực, báo cáo thẩm tra được chuẩn bị công phu, chất lượng từng bước được nâng lên, thể hiện: Nêu và trình bày những vấn đề cốt lõi, có tính nổi bật và tầm ảnh hưởng lớn hoặc là những vấn đề mới phát sinh báo cáo; phân tích sâu, lý giải và mổ sẻ thực trạng, nguyên nhân của tình hình một cách sát thực phù hợp với thực tế, có độ tin cậy và thuyết phục; thể hiện ở chính kiến đồng tình, chưa đồng tình, đề nghị bổ sung, lý do; đề xuất, kiến nghị các giải pháp chủ yếu có tính thiết thực phù hợp với tình hình thực tế, những vấn đề đề nghị làm rõ được UBND giải trình bằng văn bản hoặc trực tiếp, có vấn đề đề xuất đã được UBND chấp nhận. Các ý kiến nêu trong báo cáo thẩm tra được chọn lọc, là căn cứ tin cậy, mang tính gợi mở, phản biện để các đại biểu HĐND có thêm kênh thông tin thảo luận và quyết định, góp phần quan trọng vào sự thành công của các kỳ họp HĐND huyện.

Tuy nhiên, quá trình thẩm tra còn gặp phải khó khăn, hạn chế có cả khách quan và chủ quan đó là:

- Các Ban HĐND huyện thành viên Ban chủ yếu hoạt động kiêm nhiệm và không phải thành viên nào cũng am hiểu sâu ở tất cả các lĩnh vực (không có chuyên môn sâu), thẩm tra các nội dung liên quan đến các lĩnh vực kinh tế - xã hội, tài chính, ngân sách, quốc phòng, an ninh.

-  Có những vấn đề liên quan nhiều văn bản các ngành đôi khi chồng chéo.

- Các báo cáo, tờ trình, đề án, dự thảo nghị quyết UBND có thời điểm gửi chậm so với thời gian quy định.

- Báo cáo thẩm tra có lúc còn xuôi chiều chưa đủ yếu tố để kết luận khẳng định vấn đề, cơ bản đều thống nhất với nội dung tờ trình, đề án, dự thảo nghị quyết UBND cùng cấp trình dẫn đến chất lượng thẩm tra có phần chưa sâu, một số nghị quyết HĐND ban hành một thời gian lại phải điều chỉnh bổ sung vì chưa phù hợp thực tiễn.

- Có đại biểu biết nhưng ngại va chạm, nể nang, né tránh, chưa mạnh dạn nói thẳng vấn đề có nội dung trình chưa phù hợp cơ sở quy định của Nhà nước, quyết định Trung ương, của Tỉnh, chưa phù hợp với thực tiễn…..

Từ thực tiễn Chỉ đạo, điều hòa, phân công hoạt động thẩm tra các báo cáo, đề án, tờ trình và dự thảo nghị quyết trình tại kỳ họp HĐND huyện, chúng tôi xin nêu ra một số giải pháp:

- Để việc thẩm tra báo cáo, đề án, tờ trình, dự thảo nghị quyết đảm bảo chất lượng, mang tính phản biện cao, các cơ quan có trách nhiệm liên quan cần đảm bảo thực hiện nghiêm quy trình thủ tục soạn thảo ban hành nghị quyết theo đúng quy định của pháp luật: các báo cáo, đề án, tờ trình, dự thảo nghị quyết phải được gửi tới Thường trực HĐND và các Ban HĐND huyện đúng thời gian. Trên cơ sở đó mới từng bước đổi mới nâng cao chất lượng, đảm bảo việc ban hành nghị quyết đúng luật và hiệu quả.

- Cần nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn, tăng cường khảo sát, giám sát để nắm thông tin phục vụ công tác thẩm tra. Một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng thẩm tra thời gian qua là do thành viên các Ban thiếu thông tin liên quan đến nội dung thẩm tra, nên rất khó phản biện. Điều này dẫn đến tình trạng báo cáo thẩm tra chỉ có thể đưa ra những đánh giá chung chung, thiếu lập luận sắc sảo và thiếu tính phản biện.

- Các ban HĐND cần được cung cấp thông tin đẩy đủ: Lãnh đạo các Ban  cần được mời tham dự các hội nghị liên quan đến lĩnh vực hoạt động của ban; các hội nghị của Ban Thường vụ huyện ủy khi thảo luận, thống nhất các nội dung trình tại kỳ họp HĐND do Thường trực HĐND dự kiến báo cáo phải kịp thời thống nhất quan điểm chỉ đạo, góp phần định hướng trong các hoạt động thẩm tra của các Ban về các nội dung có liên quan.

- Các cuộc họp do UBND huyện tổ chức để đóng góp và thông qua các dự thảo báo cáo, đề án…thì lãnh đạo chuyên trách các Ban theo lĩnh vực có liên quan cần được mời tham dự trực tiếp để nắm bắt thông tin, khai thác và tổng hợp văn bản, tài liệu có liên quan. Như vậy, sẽ tham mưu, giúp cho các thành viên các Ban có thêm cơ sở để tham gia xây dựng báo cáo thẩm tra đảm bảo chất lượng, hiệu quả.

- Các Ban cần chủ động ngay từ khi được UBND huyện mời tham dự họp thống nhất các nội dung trình tại kỳ họp, qua đó để tiếp cận được thông tin sớm, chủ động thời gian xây dựng kế hoạch thẩm tra, xác định các vấn đề trọng tâm cần thẩm tra.

- Tiếp tục thu thập các thông tin cần thiết sau khi nhận được báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết cần thẩm tra. Sau khi nhận được báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết, các Ban cần tiếp tục thu thập thêm các thông tin cần thiết như: yêu cầu cơ quan soạn thảo phải cung cấp những tài liệu, báo cáo về các nội dung cần làm rõ; nếu cần thêm các thông tin khác phục vụ cho hoạt động thẩm tra thì nên tổ chức các đoàn khảo sát để nắm tình hình tại các cơ quan, đơn vị về những nội dung liên quan đến báo cáo, đề án và dự thảo nghị quyết…trong trường hợp cần thiết có thể tiến hành lấy ý kiến những người có kinh nghiệm chuyên sâu về lĩnh vực đang tiến hành thẩm tra.

- Nội dung báo cáo thẩm tra của Ban phải thể hiện rõ được ý kiến của Ban về các vấn đề như cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn, những tác động, hiệu quả đến kinh tế - xã hội; sự phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương; tính khả thi, dư luận xã hội… những vấn đề mà Ban nhất trí, không nhất trí hay còn nhiều ý kiến khác nhau; kết luận của việc thẩm tra phải cụ thể, rõ ràng về những vấn đề trọng tâm, có đề xuất phương hướng, biện pháp giải quyết để nghị quyết khi ban hành đạt chất lượng cao. Đối với các đề án, dự thảo nghị quyết mà nội dung chuẩn bị chưa đảm bảo yêu cầu, chưa phù hợp với tình hình thực tế của địa phương thì các Ban phải có ý kiến phản biện kiên quyết, kiến nghị với HĐND không thông qua để đảm bảo chất lượng và tính khả thi.

- Nhân tố chủ quan quyết định chất lượng công tác thẩm tra chính là thành viên các Ban HĐND. Năng lực chuyên môn, tinh thần trách nhiệm của các thành viên là yếu tố quan trọng làm nên chất lượng báo cáo thẩm tra của các Ban. Thực tế hiện nay huyện Cẩm Thủy, các Ban chỉ có 01 thành viên chuyên trách, các thành viên còn lại đều là trưởng các đoàn thể, lãnh đạo các xã, thị trấn trong huyện. Cơ cấu thành viên như vậy bên cạnh mặt tích cực là các thành viên có thể nắm tình hình ở tầm rộng, bao quát nhiều lĩnh vực, nhưng cũng có mặt hạn chế là thời gian dành cho hoạt động của Ban còn ít, phân tán. Quá trình lựa chọn các thành viên, nhất là thành viên là đại biểu chuyên trách các Ban phải là những đại biểu có trình độ chuyên môn sâu ở các lĩnh vực theo chức năng, nhiệm vụ của từng Ban, có kinh nghiệm thực tiễn, có trách nhiệm và điều kiện hoạt động để góp phần hoàn thành tốt nhiệm vụ chung của các Ban; hàng năm Tỉnh cần  quan tâm tổ chức tập huấn nghiệp vụ, nâng cao năng lực và kỹ năng thẩm tra của các Ban HĐND.

- Trung ương, tỉnh cần quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của cơ quan tham mưu, giúp việc , phục vụ cho HĐND một cách cụ thể ( Luật Tổ chức Chính quyền địa phương năm 2015, Luật sửa đổi một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức Chính quyền địa phương năm 2019 giao cho Chính phủ quy định cụ thể, chậm được quy định……..). Có cơ chế, chính sách thu hút những người có phẩm chất tốt, có trình độ chuyên môn, năng lực, có kinh nghiệm thực tiễn, tâm huyết với hoạt động của cơ quan dân cử làm đại biểu chuyên trách và về công tác tại Văn phòng để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

- Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy cùng cấp đối với hoạt động HĐND; nhận thức đẩy đủ về vai trò, vị trí của HĐND; đổi mới phương thức lãnh đạo đối với HĐND, tạo cơ chế và điều kiện thuận lợi cho HĐND hoạt động.

Trên đây là tham luận của Thường trực HĐND huyện Cẩm Thủy. Cuối cùng một lần nữa xin kính chúc các đồng chí lãnh đạo Tỉnh, các vị đại biểu tham dự hội nghị sức khỏe, hạnh phúc, thành công.

Xin trân trọng cảm ơn!